Natuur op de Veluwe

Arnold van den Burg, bioloog, loopt over de Ginkelse Heide met een vlindernet. Een groot deel van mijn leven is gewoon natuur. Ik geef er heel veel voor om te begrijpen hoe het ermee gaat en hoe het beter kan worden want dat het niet goed gaat is duidelijk. Arnold kijkt of hij iets gevangen heeft. Het probleem van stikstof is eigenlijk dat allerlei dieren verdwijnen. Wat je ziet van stikstofproblemen hier is datgene wat je niet meer ziet. Arnold staat te vertellen. Hier hoor je gewoon... Veldleeuweriken horen hier te zingen. Graspiepers horen hier overal te zitten. Roodborsttapuiten horen hier overal te zitten. Het is er gewoon ongeveer niet. Arnold pakt opnieuw zijn net uit de auto en loopt over de Zandingsheide. In goede heide zal je zien dat er niet alleen struikheide staat en wat gras, maar ook allerlei kruidachtige planten. Die staan ook te bloeien. Dat geeft gele componenten in het heidelandschap. We zien een heideplant van dichtbij. Goede heide is heel erg vogel rijk. Er zit ten veel insecten en dat houdt verband met elkaar. Dus als er veel insecten zijn, veel vlinders, parelmoervlinders bijvoorbeeld. En daar hoort de grauwe klauwier bijvoorbeeld bij. Maar ja, de stukjes die die kwaliteit hebben zijn zo klein geworden dat ook daar die populaties zichzelf niet kunnen handhaven. Arnold gaat zitten en maakt aantekeningen in zijn boekje. Daarna loopt hij door het bos bij Otterlo en kijkt om zich heen. Er zijn twee problemen met stikstof het ene is een verzuringsprobleem men het andere is een vermestingsprobleem en die versterken elkaar ook nog. Dit is nog een relatief goed bos en dat zie je aan de strooisellaag en dat er goede afbraak is van het strooisel materiaal. Arnold bekijkt de groene bladeren en inspecteert de grond. Er wonen genoeg pissebedden, miljoenpoten en huisjes slakken in zo'n bos, dus het wemelt er van de van de vogels. Er zijn ook bijzondere plantensoorten, zoals hengel en salomonszegel. En in bossen die te veel verzuren daar verdwijnen die planten , die strooiselafbraak wordt minder met allerlei gevolgen voor dieren die daar afhankelijk van zijn. We zien het bos bij Noord-Ginkel. Hier is een dode boom te zien. En uiteindelijk, als dat maar doorgaat... Dus decennialang is dat doorgegaan dan zie je dat vogels veel problemen krijgen met het goedmaken van een goede eierschaal of met de kwaliteit van hun pootjes. Arnold loopt met een ladder naar een vogelkast en kijkt er in. Hij vindt twee dode kuikens die hij laat zien aan de camera en buigt de pootjes en vertelt. Vervolgens weegt hij de kuikens op een weegschaal achter in zijn auto. Hier heb ik twee dode kuikentjes. Die kun je gewoon buigen. Dit is een gevolg van stikstof neerslag, waardoor een verzuring ontstaat waardoor er minder voedingsstoffen voor planten beschikbaar komen, waardoor er minder huisjes slakken kunnen leven, waardoor die koolmezen minder huisjesslakken kunnen verzamelen om aan hun jongen te geven. En dan krijgen zij een calcium tekort. De slappe pootjes van de mezen die we net zagen dat komt door de verzuringskant van de stikstofproblematiek, maar er is ook nog een vermestingskant. Ik deed onderzoek naar sperwers en daar zag ik heel vaak dat eieren niet uitkwamen en dat heb ik verder onderzocht. En dan blijkt dat er voedingsstoffen ontbreken die door planten gemaakt worden en via de voedselketen hun weg naar de sperwer moeten vinden. We zien een sperwer op het nest zitten. Die voedingsstoffen, dat zijn aminozuren de stikstofd ragers in de planten en de productie ervan raakt ontregeld door de stikstofdepositie, met als gevolg dat die eieren niet uitkomen met als gevolg dat de sperwers het gebied verlaten. Ik vind dat in een habitat een vogel gewoon een ei moet kunnen leggen en als dat niet meer kan dan heb je eigenlijk geen natuur meer, maar heb je een soort wasteland waar ook allerlei natuurlijke processen niet meer functioneren. Arnold trekt een stuk schors van een dode boom en kijkt er naar. Vervolgens zien we nog meer dode bomen. De natuur kwaliteit en de omgevingskwaliteit dat is waar wij zelf allemaal in leven. Dat is ook waar alle planten en dieren leven. En als je dat niet in stand wil houden dat dat op orde is, dan is stikstof geen probleem. Maar als je dat wel in stand wilt houden en je wilt gezonde lucht voor mens en dier dan moet je op een gegeven moment daar wel iets aan gaan doen. De sperwers zitten op het nest met kuikentjes. Als we maatregelen nemen die de stikstof voldoende naar beneden brengen en dan vervolgens herstelmaatregelen doen... Het gaat zo beroerd dat we ook heel veel kunnen doen om het weer goed te maken. Arnold zit in zijn boekje te schrijven. De eindtitel verschijnt: Gelderland herstelt de Veluwe Samen werken aan een sterke en gezonde natuur www.gelderland.nl/natuuropdeveluwe

Man loopt door een groen vengebied in Gelderland. Rustige pianomuziek. Verrekijker mee. Ja, met natuur in z'n algemeenheid heb ik heel veel, maar specifiek heb ik heel veel met libellen. Dat vind ik bijzonder fascinerende beesten, juist omdat ze ook voor een belangrijk deel onder water leven en later voor hun voortplanting boven water gaan. Het zijn fantastische indicatoren van hoe het ook met dat water gaat en dat kun je boven water zien. Interviewshot Naamtitel Jaap Bouwman Ecoloog Bosgroepen Dat is natuurlijk geweldig. Oh, kijk, daar prachtig boven die rand een venglazenmaker, heel mooi. Droneshot met titel Kootwijkerveen Vennen zijn een heel belangrijk habitat type op de Veluwe, met heel bijzondere soorten die wel sterk onder druk staan, en voor de vennen op de Veluwe is verdroging echt een heel erg groot probleem. En je ziet het dus steeds meer terug in de libellenfauna, die noordelijke soorten die hebben het ontzettend moeilijk en dat komt omdat een deel van die vennen gewoon echt opdroogt. Of dat de waterstanden zo laag zijn dat de watertemperatuur ontzettend omhoog gaat waar die soorten ook gewoon last van hebben. Goede maatregelen voor zo'n ven zijn het weghalen van het bos dat op de rand staat, dus wat directe invloed heeft op het vensysteem. Maar ook sloten in de nabije omgeving zijn ontzettend belangrijk om naar te kijken, want vaak zijn die in het verleden wel aangelegd en nu kun je ook gewoon prima aanpakken. Er zijn ook vennen op de Veluwe die last hebben van te veel recreatiedruk. Mensen die zelf het ven in gaan of honden die erin lopen waardoor het ven troebel wordt en de oever en watervegetatie verdwijnt. We hebben op de Veluwe natuurlijke beken en sprengenbeken, gegraven beken. Dat zijn de twee varianten eigenlijk. Als adviseur hou ik me bezig met hoe we naar de toekomst omgaan met die beken. Naamtitel Maarten Veldhuis Adviseur Waterschap Het water van de Veluwe is zo belangrijk voor de mensen. Het is natuurlijk ontzettend schoon water. Voor drinkwater heel belangrijk. De industrie. Het zijn heel veel fabrieken die het water ook gebruiken en nodig hebben. Maar ook de landbouw profiteert van het water, wat in die flanken omhoog komt. Ja, de grootste bedreiging is eigenlijk de verdroging. En dat komt doordat de mens steeds meer water nodig heeft. De onttrekkingen voor drinkwater, industrie en het gigantische aangeplante bos op de Veluwe verdampt ook heel veel. Dit is de Leuvenumse beek en we hebben hier aan natuurherstel gedaan. Dus we hebben het beestsysteem omhoog gebracht en het beekwater mag de omgeving weer vernatten. En de herstelkracht van de natuur is fenomenaal. We hebben hier schoonste water en het grootste waterreservoir van Nederland. Een soort regenton en die dreigt wel te slinken. Dus we moeten dat water in die bult houden, er niet te snel uit trekken. En dat kunnen we nou echt alleen maar doen door met alle belanghebbenden er aan te blijven werken. Nou ja, het is belangrijk dat we voor de toekomst ervoor zorgen dat het hele ecosysteem weerbaar en robuust wordt, zodat het goed beschermd is tegen invloeden van buitenaf en het daarmee ook voor de langere termijn goed beschermd is. Aftiteling in beeld fullscreen: Gelderland Herstelt www.gelderland.nl/natuuropdeveluwe