Herstelprogramma Bossen

Ruim 64.000 hectare, ofwel 65% van de Veluwe, bestaat uit bos. Daarmee is de Veluwe het grootste aaneengesloten bosgebied van Nederland. De bossen zijn het leefgebied van bijvoorbeeld het vliegend hert, de wespendief en de zwarte specht.

Wilde zwijnen in een bos Fotografie Els Branderhorst

Ook de grootschalige aanwezigheid van edelhert en wild zwijn binnen de Veluwse bossen is uniek. Deze wilde hoefdieren hebben verscheidene effecten op de natuurlijke bosontwikkeling en soortensamenstelling van de Veluwe, waardoor het natuurgebied een unieke biodiversiteit heeft. We zetten in op ecologisch herstel en goed beheer van deze bossen, zodat de bijzondere planten en dieren behouden blijven. Op 9 mei 2023 is herstelprogramma Bossen door Gedeputeerde Staten vastgesteld.

Wijzigingsbesluit herstelprogramma Bossen Natura 2000 Veluwe definitief vastgesteld: beroep mogelijk

Het onderdeel houtoogst in het herstelprogramma Bossen is op een paar punten gewijzigd. De aanpassingen staan in een wijzigingsbesluit. Het wijzigingsbesluit is op 2 september 2025 door Gedeputeerde Staten definitief vastgesteld. Tot 23 oktober 2025 ligt het wijzigingsbesluit ter visie voor beroep. U kunt tot die tijd in beroep gaan tegen het wijzigingsbesluit.

Meer informatie over het wijzigingsplan en indienen zienswijze

Digitale versie herstelprogramma

Download de .pdf van het herstelprogramma.

herstelprogramma Bossen

Natura 2000-doelen

In dit herstelprogramma staan maatregelen voor de volgende Natura 2000-habitats en vogel- en habitatrichtlijnsoorten.

Habitattypen (Landschapstypen)

de oude eikenbossen
de beuken-eikenbossen met hulst

Vogel- en habitatrichtlijnsoorten

het vliegend hert
de zwarte specht
de wespendief
de draaihals

Knelpunten

Eén van de belangrijkste knelpunten op de Veluwe is verzuring en vermesting door stikstofneerslag. Die wordt tegengegaan in de aanpak van het Rijk en in de Gelderse Maatregelen Stikstof.

De beschermde oude loofbossen zijn daarnaast versnipperd door grootschalige kap en aanplant van uitheemse boomsoorten in het verleden. Er zijn dan ook nog maar weinig aaneengesloten inheems loofbossen van voldoende omvang op de Veluwe. Voldoende omvang van deze bossen is belangrijk om ruimte te bieden aan alle ecologische processen die horen bij deze bossen en om voldoende ruimte te bieden voor alle dier- en plantensoorten die voorkomen in deze oude loofbossen.

In veel van de beschermde oude loofbossen komt te weinig dood hout voor. Voldoende dood hout draagt bij aan herstel van de bosbodem en aan de beschikbaarheid van benodigde voedingsstoffen. De hoeveelheid dood hout is ook een graadmeter voor hoe processen in het bos (zoals veroudering, natuurlijke aftakeling en afsterven van bomen) verlopen. Door bos te dunnen, bomen te kappen en omgewaaide bomen op te ruimen blijft er te weinig ruimte over voor natuurlijke aftakeling.

Edelherten, damherten, wilde zwijnen en reeën horen op de Veluwe. De huidige omvang van de populaties van deze wilde grazers is echter dusdanig hoog dat het grazen en het wroeten van zwijnen de bosverjonging van inheemse loofbomen beperkt, en daarmee de instandhouding en uitbreiding van de beschermde bossen - en het voorkomen van bijzondere soorten - die aan deze bossen zijn verbonden.

Invasieve uitheemse boom- en struiksoorten kunnen het behalen van de Natura 2000-doelen moeilijk maken en bestrijding ervan is noodzakelijk. Belangrijkste probleemsoorten zijn de Amerikaanse vogelkers, Amerikaanse eik en Japanse lariks.

Maatregelen

Provincie Gelderland wil dat er voldoende ruimte is voor herstel van bosbodems en voor de natuurlijke processen van veroudering, aftakeling en natuurlijke sterfte van bomen. Door binnen de habitatbossen voorwaarden te stellen, worden de natuurlijke processen die hieruit voortkomen beschermd, achteruitgang van de bodemkwaliteit voorkomen en wordt bijgedragen aan bodemherstel. Verder worden maatregelen voorgesteld voor grootschalig bosherstel in de historische loofbossen onder andere door oppervlaktevergroting door uitbreiding van loofbossen, uitfaseren van houtoogst en het verwijderen van invasieve uitheemse bomen en struiken. Op korte termijn zal gekeken worden waar met rasters negatieve effecten van grazers en het wroeten van zwijnen beperkt kan worden. Op de langere termijn zal op delen van de Veluwe, in afstemming met terreineigenaren, het aantal wilde hoefdieren worden teruggebracht. Hierbij wordt ook gekeken naar de effecten van de wolf. Voor het verbeteren van het leefgebied van karakteristieke soorten als de bosanemoon, de grote muur, het vliegend hert, de wespendief en de zwarte specht zijn eveneens maatregelen opgenomen.

De komende jaren wordt ook gewerkt aan maatregelen die de vitaliteit van alle bossen op de Veluwe ten goede komen. Zoals kleinschalige aanplant van loofbomen en het opzetten van een ruimtelijk netwerk van oude, aftakelende en dode bomen over de gehele Veluwe. Niet voor alle knelpunten is voldoende kennis aanwezig om tot doelmatige en duurzame herstel- of beheermaatregelen te komen. Nader onderzoek is nodig om deze kennisleemten op te vullen en tot effectief natuurherstel op de Veluwe te komen.

Hoe gaat het nu verder?

Nu het herstelprogramma Bossen is vastgesteld, beginnen we met de uitvoering van de herstelmaatregelen. We betrekken hier onder andere grondeigenaren bij. We nemen ruim de tijd voor de hele uitvoering, zodat het proces zorgvuldig verloopt.

Herstelprogramma's Veluwe

Naast het herstelprogramma voor Bossen hebben we afgelopen jaren gewerkt aan de herstelprogramma’s Beken, Heiden en stuifzanden, en Vennen en venen, als uitwerking van het Natura 2000-beheerplan Veluwe.

Naar alle herstelprogramma's

Headerfoto

Fotografie Els Branderhorst, Buiten-beeld