Trots kijkt eigenaar Theo de Rijk naar zijn kerk. De diepliggende ramen en kozijnen zijn typerend voor de bouwstijl van de middeleeuwen. De kerk heeft 2 torens aan de voorkant, uniek voor Nederlandse kerken. “In de middeleeuwen waren stenen heel duur, dus straalde de kerk hiermee rijkdom uit. Ik vind het nu vooral een heel stoer gebouw door die grote bakstenen.”
Onderdeel van Arnhemse identiteit
Theo koopt met zijn investeringsmaatschappij monumentale gebouwen die leeg staan en/of vervallen zijn, vooral in Arnhem. “Gebouwen die al staan te stralen, daar hebben mijn team en ik weinig aan toe te voegen.” De Walburgiskerk was nog in goede staat, maar zocht een nieuwe bestemming. “Zodra ik er binnenliep, werd ik verliefd. De lengte en breedte zijn ideaal, de lichtinval bijzonder mooi, haast goddelijk. De ramen zijn helder of hebben alleen een groene of lichtroze gloed. Dan staat de kerk ook nog midden in de stad. Het is echt onderdeel van de Arnhemse identiteit.”
Identiteit kerk behouden
Eind 2018 kocht hij de kerk. “Ik zie het niet als eigendom. Ik mag hem even gebruiken, om te bewaren voor de toekomst. Ik denk dat er ooit weer veel mensen naar de kerk gaan. Dan moet het meteen weer als kerk kunnen worden gebruikt.” Alle religieuze elementen zijn er dus nog. Zo is het orgel bespeelbaar en staat het middeleeuwse doopvont prominent in de hal.
Verdiepingen en ramen in de torens
De kerk is volledig opgeknapt: waar nodig nieuwe verf, de vloer opnieuw gevoegd met kalkhoudende mortel, enzovoort. Theo zorgde voor 2 grote veranderingen. In de torens maakte hij verdiepingen. Dat was al eens eerder gedaan, door Lodewijk Napoleon. “Toen was het een kruitopslag. Ik maakte er mooie hotelkamers.” In de torens maakte hij ook 2 grote ramen. Eerst liet hij onderzoeken welke muren origineel waren. De ramen kwamen in de muren die in de Slag om Arnhem waren vernield, en daarna opnieuw zijn opgebouwd. “De kozijnen zijn van rood koper, zodat ze prachtig passen bij de rode bakstenen.”
Duurzaam verwarmen
Een middeleeuws gebouw dat voldoet aan de eisen van deze tijd. De kerk heeft geen drempels en is gasloos. Het gebouw is zo’n 1.000 vierkante meter en hoog. “Die grote ruimte verwarmen was een uitdaging. De kerk is aangesloten op de stadsverwarming. Van bovenin lopen luchtkokers tot de grond. Warme lucht stijgt op; bovenin wordt die afgezogen en beneden weer over de vloer verspreid. Zo hergebruiken we de warmte. Pas als het nodig is, wordt de luchtstroom in de kokers verwarmd. Het is erg efficiënt: binnen 8 tot 10 minuten is het 16 graden. In de hotelkamers zit vloerverwarming, verwarmd door warmtepompen. En achter alle ramen zit achterzetbeglazing. Eigenlijk is dit gewoon een middeleeuws gebouw met dubbelglas. Dat zie je niet en daar ben ik enorm trots op. Want daardoor zie je nog steeds de kwaliteit van de originele raamwerken.”
Verduurzamen goed voor wereld en gebouw
Theo is blij dat hij kon verduurzamen. “De kosten voor verwarmen zijn nu extreem laag. Onder meer daardoor hebben we een financieel gezonde situatie. Dat komt het gebouw ten goede, want als er geld is, schilder je bijvoorbeeld sneller de dakgoot. Daarbij, we hebben 1 wereld. Ik vind het tof mijn kinderen aan de eettafel te kunnen vertellen dat ik duurzaam bezig ben. Als je zo’n gebouw gaat ombouwen, moet je duurzaamheid meenemen.”
Kerk blijft verbonden met Arnhem
Theo’s beheermaatschappij zocht passende huurders. “Ik mag sturen, maar durf veel over te laten aan mensen die goed zijn in hun werk. Daar wordt het beter van.” In het schip van de kerk is nu een museum. Dat vertelt het verhaal van Arnhem in bezette tijden. Dat was nieuw, en past bij een gebouw dat zo bij Arnhem hoort, vindt Theo. Boven zijn vergaderruimten. Een middeleeuwse kroonluchter en oude tafel, maar er staat wel een luxe koffiemachine. “Om mensen echt goede koffie aan te bieden.” De rustige plek midden in het bestuurskwartier wordt kort na de opening al veel geboekt. De kamers in de torens hebben allemaal een stadsthema. Denk aan Airborne, Burgers Zoo, Lodewijk Napoleon, de Romeinse tijd in Arnhem. “Bezoekers worden letterlijk en figuurlijk mee de stad in genomen door deze kerk. Ik vond het heel belangrijk dat dit gebouw die functie bleef houden.”
Details bepalen de sfeer
Juist door details blijft de sfeer van een monument bewaard, vindt Theo. De torens zijn verbonden met een eikenhouten vlonderbrug, met dezelfde gloed als de liftschacht. En het staal van de balustrades is zo gebogen, dat je er vanaf de vloer van de kerk zo doorheen kijkt, wijst Theo. Daardoor valt de brug niet op. “Zo versterkt het een het ander.” Hij heeft duidelijk oog voor detail. Hij loopt naar het nieuwe torenraam. “Vanaf hier kan iedereen zien hoeveel waarde deze kerk heeft, dat vind ik mooi.” Dan ziet hij leitjes losliggen. Als er weer een hoogwerker komt, zal hij meteen vragen het dak te controleren. “Zie je nou dat ik gek op dit gebouw ben?”
Nieuwe bestemming en duurzaam dankzij provincie
Provincie Gelderland ondersteunde met een subsidie de aansluiting op het warmtenet en een gedeelte van de bouwkosten. “De provincie wil dat dit soort mooie, beeldbepalende gebouwen niet leeg komt te staan. Door innovatie dalen straks de kosten, maar investeren in verduurzaming is nu nog erg duur. De provincie hielp me, zodat dit ook een voorbeeld kan zijn voor andere erfgoedeigenaren. Ook de bouwkosten bleken enorm hoog. Nu alles klaar is, weet ik pas goed wat het allemaal kostte. Als de provincie niet had geholpen, was alles in duigen gevallen. Ik was zo enthousiast, wilde alles voor het gebouw doen. Door hun hulp kon ik dat risico nemen en liep dat goed af. De provincie heeft veel ervaring met onrendabele projecten. Ze hielpen me de kosten te beperken en wisten welke mensen ik moest hebben.”
Wees betrokken
“Vergis je niet in hoe groot de klus is”, adviseert Theo andere eigenaren. “Er moet emotie bij zitten, anders gaat het niet lukken. En zorg dat je het juiste topteam om je heen verzamelt, net als ik. Ze waren zo betrokken, daar heeft het gebouw veel aan gehad.”
