In Alphen aan de Rijn gaan archeologen na hoe oud de boot precies is en waarvoor hij gebruikt werd. Ook wordt de boot geconserveerd, om hem daarna terug in de regio aan het publiek te laten zien.
Groot en intact
De boomstamboot is het topstuk van de 300.000 archeologische vondsten uit het herinrichtingsproject Over De Maas. De zeldzame rivierboot werd in 2017 ontdekt door lokale archeologen in Dreumel, een dorp tussen Maas en Waal. Niet eerder werd er zo’n grote, intacte boomstamboot in Nederland ontdekt.
De boot is gemaakt van een uitgeholde boomstam maar heeft ook spanten (zeg maar de ribben). Boomstamboten zijn gemaakt van uitgeholde boomstammen, vanaf de Romeinse tijd ontstonden ook plankenboten, zoals punters, aken en platbodems. Deze boot heeft dus beide constructiewijzes: hij is uitgehold en heeft spanten - en lijkt daarmee een interessante tussenvariant.
De vindplek en een munt uit het jaar 261-262 die onder de boot is gevonden, doen vermoeden dat de boot uit de laat-Romeinse tijd komt. Een latere datering is echter niet uitgesloten.
Professionals en amateurarcheologen
In juni 2018 werd de boomstamboot, met klei en al, in zijn geheel geborgen in een op maat gemaakte stalen bak. Hierna verwijderden tientallen vrijwilligers samen met scheepsarcheologen tijdens pop-up archeologie-avonden voorzichtig het zand en de klei van de rivierboot. De stalen bak is sindsdien met water gevuld om te voorkomen dat het hout uit elkaar valt.
Gedeputeerde Peter Drenth: “Niet eerder werd door zoveel vrijwilligers een compleet intacte boomstamboot uit de grond gelicht. Een groep van amateur- en professionele archeologen, de Stichting Expeditie Over de Maas, heeft zeven jaar lang met grote toewijding voor de boot gezorgd. Provincie Gelderland is eigenaar van dergelijke archeologische vondsten en wij hebben nu de middelen en de partijen gevonden om de boot te onderzoeken en conserveren.”
Terug naar de regio
Provincie Gelderland heeft bureau Vestigia Archeologie & Cultuurhistorie opdracht gegeven om de boot te onderzoeken en conserveren. Aan de hand van de jaarringen kunnen de onderzoekers de precieze leeftijd bepalen. Ook kijken archeologen welke houtsoort gebruikt is en met welke methode de kieren zijn gedicht.
Op het terrein van Archeon staat een speciaal gebouwde tank klaar. De houten boot wordt ondergedompeld in een warme, wasachtige vloeistof, polyethyleenglycol (PEG). Na 2 tot 3 jaar is de vloeistof in het hout getrokken en is de boot stevig genoeg. Gedeputeerde Drenth: “Daarna willen we de boomstamboot graag in de regio tentoonstellen. Deze vondst sluit goed aan bij het project Canon van Gelderland, dat verhalen uit de regio samenhangend en herkenbaar wil presenteren aan een groot publiek.”
Rivier was snelste route
In Dreumel zijn (resten van) wel 25 rivierschepen gevonden. Bijzonder is dat ze komen uit een lange periode van wel duizend jaar, van de midden-Romeinse tijd tot aan de late middeleeuwen. Dit duidt op een toegenomen maritieme activiteit in deze periode. In het noordelijke rivierengebied, met Rijn en Nederrijn, zijn op veel plaatsen rivierschepen gevonden, maar over het rivierengebied van Maas en Waal is nog weinig bekend.
In het eerste millennium na Christus zag het Gelders rivierengebied er heel anders uit dan nu: de rivieren waren vrij doordat er geen dijken waren. Rivieren en beekjes kronkelden door het landschap waardoor het gebied vaak nat en drassig was. Toch woonden er veel mensen, op de hoger gelegen oeverwallen. Doordat grote delen van Nederland nauwelijks begaanbaar waren en wegen uiterst zeldzaam waren, was de rivier de snelste transportroute. De boten die zijn gevonden in het gebied van de Maas en de Waal werden waarschijnlijk gebruikt om mensen en goederen van de ene oever naar de andere te vervoeren. Mogelijk was er een levendige handel. Het onderzoek maakt hopelijk ook duidelijk waarvoor de Romeinse rivierboot exact is gebruikt.
