In 5 dagen nieuwe verhalen voor leegstaande gebouwen

Wat deze week bijzonder maakte, is de manier van werken. Geen plannen achter gesloten deuren of vanachter een bureau, maar juist midden in de samenleving. Niet praten over mensen, maar in gesprek mét mensen. 5 dagen lang werkten we midden in de provincie, met de deuren open. We gingen het gesprek aan met iedereen die langskwam: bewoners, experts, voorbijgangers en andere geïnteresseerden. En juist daar, in die open setting, ontstaan de meest waardevolle ideeën.

Aan de slag met bestaande gebouwen 

Met hulp van ontwerpers en experts gingen we aan de slag met ideeën en ontwerpen. Hoe kunnen we leegstaande gebouwen transformeren tot plekken met een nieuw verhaal? Samen met gemeente Winterswijk en Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed organiseerden we het Transformatiefestival Achterhoek.

Waarom? Omdat we met creativiteit, kennisuitwisseling én samenwerking de leegstand, woningnood en behoud van erfgoed tegelijk aanpakken. Zo dragen we bij aan duurzaamheid. En behouden en versterken we de leefbaarheid én de identiteit van de Achterhoek.  

Inspirerende sprekers en voorbeelden 

De Belgische architect Tim Vekemans trapte de week af met een lezing. Zijn oproep: minder bouwen en meer doen met wat er al staat.

De kunst van het niet-bouwen, want het meest duurzame gebouw is het gebouw dat je niet bouwt.

Daarnaast organiseerden we deze week meerdere excursies in de regio met een erfgoedbus. Steeds een andere route met andere goede voorbeelden centraal om van te leren en om te inspireren.  

Schetsen, ontwerpen en in gesprek 

Een leegstaande kerk, een schoolgebouw en een boerenerf. Wat zouden nieuwe verhalen kunnen zijn voor deze gebouwen? Op de 3 locaties werkten ontwerpers en architecten deze week elke dag aan ideeën en bouwden ze aan nieuwe verhalen. De deuren stonden ook open voor inwoners om het gesprek aan te gaan met de ontwerpers, een waardevolle toevoeging aan het ontwerpproces.  

Barbara van Dijk, landschapsarchitect bij Land-id: “Het was mooi om op locatie te kunnen werken. Dat heel veel mensen binnenliepen die ofwel woningzoekend waren, of bijvoorbeeld een boer die ook met zijn eigen erf aan de gang wilde. En het gaf ons ook veel inspiratie om uiteindelijk in eigenlijk een soort snelkookpan schetsen te maken.”  

Tijdens inloopochtenden en op het ‘Inspiratieplein’ in Oldschool Hotel Winterswijk konden inwoners de tussentijdse resultaten bekijken. Zo'n 18 organisaties, gemeente Winterswijk en collega’s van provincie Gelderland vertelden op het Inspiratieplein de bezoekers meer over bijvoorbeeld subsidies, regelgeving en lopende initiatieven. Ook konden ze advies inwinnen van de ontwerpers. 

Slotdag met opbrengsten 

Op vrijdag 27 juni 2025 presenteerden de ontwerpers hun ideeën. Van jongerenstudio’s tot een landgoedhotel. Met aandacht voor de kwaliteiten van het bestaande gebouw, de geschiedenis van de gebouwen en omgeving, en de wensen en zorgen van omwonenden en buurtbewoners. De week leverde naast concrete ontwerpen en schetsen ook veel nieuwe ervaringen en inzichten op over hoe we in heel Gelderland leegstand kunnen aanpakken én erfgoed kunnen behouden.  

Binnenkort verschijnt er een (digitaal) magazine waarin we alle opbrengsten bundelen. Met interviews met de ontwerpers, geleerde lessen en meer. Houd onze website in de gaten!

Transformatiefestival Achterhoek is een initiatief van provincie Gelderland in samenwerking met gemeente Winterswijk en Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed