Begin oktober 2023 presenteerden Gedeputeerde Staten de eerste begroting van deze coalitie: de Begroting 2024. Daarin staat wat zij volgend jaar willen gaan doen en hoeveel geld er waarnaartoe gaat. Provinciale Staten hebben budgetrecht. Dat betekent dat de Staten bepalen of ze het collegevoorstel overnemen of aanpassen. Een grote meerderheid van de Staten stemde in met de (aangepaste) Begroting 2024.
Veel partijen gebruikten de bespreking van de begroting om extra geld of aandacht te vragen voor dingen die zij belangrijk vinden voor Gelderland. Er kwamen dan ook veel verschillende onderwerpen langs: van plantaardige landbouw tot ambtenaren die zich te politiek zouden uitspreken en van kernenergie tot toiletten in de trein. Meerdere Statenleden stonden stil bij de onzekerheid van Gelderlanders over de toekomst. Fracties zien en horen de zorgen van inwoners over bijvoorbeeld woningbouw, energie- en brandstofprijzen en duurzaamheid. Enkele partijen vroegen om maatregelen om de verkeersveiligheid te verbeteren.
Dat kan gaan over het aanpassen van gevaarlijke wegen, maar ook over het voorkomen van drugsgebruik in het verkeer.
In de bijdrage van meerdere fracties was aandacht voor het klimaat. Sommige fracties vinden dat de actie op dit thema niet sneller hoeft. Andere fracties vinden dat dit juist het moment is om extra hard door te pakken. Ook de problemen op het energienetwerk kwamen vaak terug. Het is te druk op het stroomnet. Om te voorkomen dat nieuwe bedrijven en woningen geen energie kunnen krijgen, moet het stroomnet snel worden verbeterd. Dat vraagt volgens de Staten om slimme oplossingen.
Voordat de Staten een besluit nemen, stemmen ze over amendementen. Met een amendement kunnen zij een voorstel aanpassen. Dat gebeurde met ‘Vervoer ProDemos’ (SGP en andere fracties), waarmee de provincie in 2024 en in 2025 per jaar € 50.000 beschikbaar stelt om busvervoer voor middelbare scholen van en naar Het Provinciespel te regelen. Scholieren maken via Het Provinciespel op het Huis der Provincie in Arnhem kennis met de Gelderse politiek.
Het amendement ‘Aanpassen legesverordening 2024’ (BBB en andere partijen) kreeg ook meer stemmen voor dan tegen. Het zorgt voor een verandering in regels voor vergunningaanvragen door PAS-melders. PAS-melders zijn bedrijven en ondernemers die voor het Programma Aanpak Stikstof geen vergunning aan hoefden te vragen voor bijvoorbeeld uitbreiding, maar door een uitspraak van de rechter nu alsnog een vergunning nodig hebben. De Staten besloten met het amendement om de PAS-melder vanaf 2024 niet te laten betalen voor het aanvragen van zo’n vergunning.
Naast 2 amendementen kregen 7 moties genoeg steun. Een motie is een oproep aan Gedeputeerde Staten, de ‘ministers van Gelderland’, om ergens mee aan de slag te gaan. De volgende moties zijn aangenomen:
De moties hierboven en alle moties en amendementen die wel zijn ingediend, maar geen meerderheid kregen, staan in de module Moties en amendementen in het Stateninformatiesysteem.
In de Statenvergadering van woensdag 27 september 2023 besloten de Staten over een extern onafhankelijk onderzoek naar John Berends. Het onderzoek vergelijkt het handelen van Berends met afspraken die zijn gemaakt over hoe een commissaris zich hoort te gedragen. Om dat onderzoek goed en volgens de regels van het staatsrecht te kunnen begeleiden, benoemen de Staten de 3 plaatsvervangend voorzitters officieel tot leden van de Commissie begeleiding onderzoek.
De plaatsvervangend voorzitters deden een voorstel over geheimhouding. Bij nieuwe informatie die tijdens het onderzoek binnenkomt, is steeds opnieuw een besluit over vertrouwelijkheid nodig. De Staten kunnen zo’n besluit nemen. Om te voorkomen dat de Staten vaak samen moeten komen om geheimhouding op te leggen, laten ze de commissie over geheimhouding besluiten. Die geheimhouding is belangrijk, zodat iedereen in vertrouwen en in veiligheid kan deelnemen aan het onderzoek. Overigens houden de Staten toegang tot de informatie: Statenleden mogen de vertrouwelijke stukken inzien.
