Dit waren de Statendagen: Tussenbalans en windturbines

Op dinsdag 1 en woensdag 2 juli 2025 kwamen Provinciale Staten (PS) bijeen voor een Statenvergadering. Op de agenda stonden onder meer de Tussenbalans en een initiatiefvoorstel over afstandsnormen voor windturbines. Ook besloten de Staten over het beleidskader inclusie en diversiteit en de Voorjaarsnota 2025.

Gepubliceerd op: 3-juli-2025

Tijd om besluiten te nemen

Bij een besluitvormende vergadering liggen meerdere voorstellen op tafel. Over veel van die voorstellen zijn Statenleden al weken met elkaar in gesprek. Eerst vormen de Statenleden zich een goed beeld van het onderwerp. Ze krijgen informatie van deskundigen, gaan op werkbezoek en spreken met inwoners. Vervolgens gaan de Statenleden met de gedeputeerden en met elkaar in debat over het voorstel. In de Statenvergadering nemen de Statenleden uiteindelijk een besluit. Zo werken Provinciale Staten.

Groen licht voor Tussenbalans

De coalitie is halverwege de bestuursperiode. Dit is hét moment om samen met Provinciale Staten te kijken hoe zij de afspraken uit het coalitieakkoord uitvoeren. En waar provincie Gelderland de komende 2 jaar extra aandacht aan moet besteden. Een belangrijk en omvangrijk document, waar ook veel van de plannen voor 2026 in staan. Na bijna 8 uur vergaderen was er een positief resultaat: een meerderheid van de Staten stemde in met de Tussenbalans.

Wat is het beste voor Gelderland?

Veel fracties gebruikten de bespreking van de Tussenbalans om hun kijk op Gelderland opnieuw onder de aandacht te brengen. Wat is ‘de staat van Gelderland’? Wat gaat goed en wat vraagt meer aandacht? In de bijdragen van Statenleden ging het over veel verschillende onderwerpen. Van respect voor onze landbouwgrond tot cultuur als manier om de samenleving bij elkaar te houden. En van keuzevrijheid van hoe mensen van A naar B komen tot bijdragen over digitale veiligheid, kernenergie, leefbare dorpen en wijken, goed woonbeleid, brede welvaart en een gezonde leefomgeving voor mens en dier. Ook was er aandacht voor de realisatiekracht: dat wil zeggen dat doelen niet alleen gesteld, maar ook gehaald moeten worden. Het is daarbij belangrijk dat de provincie het te besteden geld ook echt gebruikt.

Staten drukken stempel met moties

Statenleden dienden verschillende moties in bij de Tussenbalans. Een motie is een oproep aan Gedeputeerde Staten om ergens mee aan de slag te gaan. 7 van die moties kregen meer stemmen voor dan tegen. Dat betekent dat deze zijn aangenomen:

‘Meetkasten plaatsen’ (BBB en andere fracties) roept de gedeputeerden op om zo snel mogelijk een subsidieregeling te starten voor het ophangen van meetkasten. Het gaat om meetkasten die de uitstoot van ammoniak meten.
‘Herstel programma Vrijheid voor 2025, 2026 en 2027’ (BBB en andere fracties) verzoekt het college om per jaar € 60.000 te besteden aan de Airborne Freedom Run en Bridge to Liberation.
‘Versnelling aanpak stikstofmeetsysteem’ (VVD en andere fracties) vraagt de collegeleden om zo snel mogelijk te zorgen voor plaatsing van integrale meetsystemen bij Gelderse bedrijven. Het gaat om zogenaamde (zogenaamde ‘fotonica-gebaseerde sensoren’), bekostigd uit de stikstofmiddelen.
‘Herstel financiële steun voor verhuiscoaches ter bevordering van doorstroming’ (PvdA en andere fracties) roept de gedeputeerden op om te onderzoeken of verhuiscoaches meer kunnen doen dan alleen mensen naar een beter passende woning te begeleiden. En ook de doorstroming en woningbouw op weg kunnen helpen door knelpunten te delen met gemeenten en provincies. Als het onderzoek positief is, verwachten de Staten een voorstel van het college.

‘Investeren in toekomstige werknemers’ (PvdA en andere fracties) verzoekt het college om te kijken hoe provincie, onderwijs en ondernemers samen voldoende goed personeel kunnen opleiden, behouden of omscholen. En om de Gelderse economie te versterken door te investeren in onder meer nieuwe en laagdrempelige opleidingen en trainingen.
‘Duurzaam naar de overkant’ (D66 en andere fracties) vraagt de collegeleden om bij de begroting van 2026 eenmalig een bedrag van € 4,1 miljoen te reserveren voor de veerponten. Om zo voor de langere termijn bij te dragen aan vervanging en verduurzaming van de veerponten.
‘Vertraging aanpak netcongestie onacceptabel voor Gelderland’ (SP en andere fracties) roept de gedeputeerden op om aan netbeheerder Tennet en de Nederlandse regering een signaal af te geven: de vertraging is niet acceptabel. En om de regering te verzoeken om alles te doen wat nodig is om vertraging te voorkomen. Netcongestie betekent dat het stroomnet de vraag naar elektriciteit niet kan bijhouden.

College aan de slag met afstandsnorm voor windturbines

Meestal buigen Statenleden zich over voorstellen van het college. Maar het voorstel voor een Gelderse afstandsnorm bij de plaatsing van windturbines komt van de Statenfracties van BBB en SGP. De Staten stemden in met het voorstel. Nieuwe windturbines moeten op minimaal 2 keer de tiphoogte (de afstand van de grond tot het hoogste punt van de wiek) van huizen komen. Dat geldt niet voor kleine erfmolens, bedrijventerreinen en projecten die al vóór 1 juli 2025 in een bepaalde fase van de procedure zijn.

Het college moet dit nu verwerken in de provinciale regels (de Omgevingsverordening), onderzoeken of de afstand voldoende bescherming biedt tegen overlast en bepalen wat de precieze afstandsnorm voor bedrijventerreinen moet worden. Voor het einde van 2025 willen de Staten per regio een aanpak zien om de energiedoelen te halen. Met wind en zon, maar ook met andere vormen van opwekken en besparen van energie. De provincie moet daar een actieve en ondersteunende rol in spelen.

Aanpassing en oproep

Voordat het initiatiefvoorstel in stemming kwam, werd het op 1 punt aangepast met een amendement (aanpassing van een voorstel). Dat gebeurde met ‘Uitzondering bedrijventerreinen’ (JA21). Daardoor staat er nu nadrukkelijk dat de afstandsnorm niet geldt als het ‘geluidgevoelige gebouw’ op hetzelfde bedrijven- of industrieterrein staat. En dus wél als het bijvoorbeeld om een woonwijk naast een bedrijventerrein gaat.

Ook de motie ‘Wind in de zeilen van de economie’ (ChristenUnie en andere fracties) kreeg meer stemmen voor dan tegen. Die motie verzoekt het provinciebestuur om het plaatsen van windturbines op en in de buurt van bedrijventerrein actief te stimuleren. En te versnellen, als dat kan.

Steun voor Voorjaarsnota en 2 moties

De Voorjaarsnota verscheen dit jaar voor het eerst. Het is een nieuw document in de zogenaamde ‘Planning & Control-cyclus’: een systeem waarin we ieder jaar op dezelfde momenten bestuurlijk plannen, sturen en verantwoorden. In de Voorjaarsnota stelt het college bepaalde dingen uit de begroting bij, als dat nodig is. Zo staan er bijvoorbeeld onzekerheden in over stikstof, de drukte op het energienet (netcongestie) en de prijzen van het openbaar vervoer. Het college vroeg Provinciale Staten om geld beschikbaar te stellen voor de uitvoering van plannen. Dat deden ze. Ook namen ze de volgende 2 moties aan:

‘Meer sturing op reserves’ (CDA en andere fracties) verzoekt het college om in overleg met de accountant en de Rekeningcommissie op zoek te gaan naar manieren om het systeem van reserves meer inzichtelijk en eenvoudiger te maken. En antwoord te geven op de vraag of het huidige systeem nog wel het beste past. In 2026 willen de Staten besluiten over de uitwerking van het reservesysteem.
‘Toekomst voor de Veluwe’ (PvdD en andere fracties) vraagt de collegeleden om samen met partners jongerenparticipatie vorm te geven bij de uitwerking van plannen voor de Veluwe.

Beleidskader inclusie en diversiteit

Provinciale Staten hebben een ‘kaderstellende’ rol: zij bepalen de hoofdlijnen waarbinnen het college beleid mag uitvoeren. Daarom lag het beleidskader inclusie en diversiteit op tafel. De fracties besloten over de provinciale ambitie, het provinciale belang en de strategische doelen. Er staan 3 dingen centraal: inwoners betrekken bij beleid, zorgen voor kennisdeling op het thema inclusiviteit en diversiteit, en aandacht voor dit thema als werkgever.

Bij het beleidskader werd de motie ‘Gelijke behandeling voor iedereen’ (JA21 en andere fracties) ingediend. Maar wat daarmee gebeurt, is nog niet duidelijk. Dat komt omdat er net zo veel stemmen voor als tegen waren (27 voor, 27 tegen). Dat betekent dat de ‘stemmen staken’. In de volgende Statenvergadering stemmen de Statenleden opnieuw over de motie.

Nieuwe én bekende gezichten in de Statenzaal

Elmar Theune nam afscheid als Gelders Statenlid en gaat zich op een andere manier inzetten voor haar partij: ze blijft als fractievolger betrokken bij de Staten. De Volt-zetel bleef niet lang leeg. Direct na het afscheid werd David Eissens geïnstalleerd als Statenlid door de commissaris van de Koning.

Ook Dirk-Wim in ’t Hof (verving tijdelijk Silvia van Amerongen), Pieter Beutler en Storm Stekelenburg legden de belofte af. Zij starten net als Theune als fractievolger. Een fractievolger is een lid van een fractie dat geen Statenlid is, maar de fractie wel kan vertegenwoordigen tijdens bepaalde bijeenkomsten en vergaderingen.

Dit gebeurde er verder op de Statendag

Vragenuur. Fracties gebruiken het Vragenuur om korte en politiek actuele vragen te stellen, die enige spoed hebben. Er kwamen vragen over netcongestie (CDA) en schrappen budgetrecht gemeenten Groene Metropoolregio (JA21).
Meer besluiten. De Staten stemden in met de ontwerpbegroting Hollandse Waterlinies, verlenging van de overeenkomst met Deloitte Accountants, jaarstukken van de Gelderse omgevingsdiensten, de gemeenschappelijke regeling en bedrijfsplan Omgevingsdienst Groene Metropool, verhoging van de budgetten voor fractieondersteuning, vaststelling en afrekening van de fractievergoeding en tot slot de Kadernota 2026.
Ruimte voor Statenuitspraken. De Zienswijzennota voor het Windpark Echteld-Lienden en het Ontwerp regionaal programma energievoorziening Stedendriehoek stonden ook op de agenda. Er lag geen besluit voor. Maar op deze manier konden Statenleden wel moties indienen op deze onderwerpen. Geen van die moties kreeg een meerderheid achter zich. Dat betekent dat ze allemaal verworpen zijn.
Vacature Rekeningcommissie ingevuld. Met het vertrek van Elmar Theune kwam een plek als lid van de Rekeningcommissie vrij. Floor de Man volgt haar op.
Meer moties en amendementen. In dit bericht staan alle aangenomen moties en amendementen. Maar er werden er meerdere ingediend. U vindt deze stukken, net als alle andere stukken van de Statenvergadering, op gelderland.nl/Statenlive.

Zo doet u mee

Gelderlanders denken graag mee met de provincie. Maar hoe maakt u uw ideeën, mening of zorgen kenbaar? Er zijn meerdere manieren om mee te doen aan het democratisch proces.

Meedoen

Meer nieuws

Nieuwsoverzicht