Proeftuinen op de Veluwe

De gebiedsgerichte stikstofaanpak kan zich verbinden met het initiatief van de energieke landgoederen uit de Regionale Energie Strategie (RES). Met name in de zone om de Veluwerand heen willen landgoederen werken aan natuurinclusieve landbouw. Op die manier blijft landbouw in een ander jasje mogelijk, wordt een extra bufferzone gecreëerd en wordt er gewerkt aan nieuwe impulsen voor de landgoederen. Buiten deze zone is ook een aantal andere landgoederen aangeduid die in de verkennende gesprekken zijn geïnventariseerd. Uitdaging is om in de uitwerking van initiatieven tegelijkertijd juist ook het gebied tussen de landgoederen hierbij te betrekken zodat samenhang ontstaat. Eén van de belangrijkste aandachtspunten is de (economische) levensvatbaarheid en toekomstbestendigheid van een natuurinclusieve bedrijfs-voering voor de landbouw.

De landbouw is als grondgebonden sector onlosmakelijk verbonden met de historie, landschapsinrichting, sociale samenhang en economische bedrijvigheid van de Noord-Veluwe. Naast natuurinclusieve landbouw in deze proeftuin moet ook ruimte zijn voor initiatieven met andere vormen van bedrijfsvoering en ruimte wanneer agrarische bedrijven willen verplaatsen naar een locatie waardoor de depositie die zij veroorzaken afneemt. In deze proeftuin staat ontwikkelperspectief voor agrariërs centraal. Vormen van grondmobiliteit zouden kunnen helpen om tot optimalere gebiedsinrichting te komen. Behoefte aan dergelijke initiatieven blijkt aanwezig. Verduurzaming van de bedrijfsvoering is onderdeel van het ontwikkelperspectief. Aandachtspunt is dat het bieden van ontwikkelperspectief en verduurzaming van de sector impact heeft op de beschikbare ruimte die andere functies kunnen innemen. Dat vraagt om duidelijke keuzes.

Beide proeftuinen voor de Regio Veluwe zijn onder voorbehoud van bestuurlijke accordering.

De regio verkent binnen nieuwe en de lopende gebiedsprocessen in Veenhuizerveld (Barneveld), De Valk (Ede) en het Binnenveld (Ede) of er concrete proeftuinen te ontwikkelen zijn. Zoals pilots met het ruilen van grond, gronden inzetten voor natuurdoel-einden, een pilot voor het reduceren van ammoniak ten dienste van het gebied en de omliggende natuurgebieden en gebiedsuitwerkingen ter verbetering van specifieke, afgebakende natuurgebieden en landelijke gebieden.

De gemeente Apeldoorn ziet stikstof als een kans om samen aan de slag te gaan met het ontwikkelen van visie op het gebied. Verschillende opgaven op het gebied - zoals van woningbouw, energietransitie, natuurherstel, transitie landbouw, economie en klimaatadaptatie - komen in Uddel samen. Al deze ontwikkelingen leggen hun beslag op de ruimte. Daarbij is het van groot belang dat rekening wordt gehouden met de landschappelijke kwaliteiten van het gebied, bijvoorbeeld door de grond die via de opkoopregeling beschikbaar komt op een slimme manier te gebruiken en verrommeling als gevolg van leegstaande stallen te voorkomen. In dat kader krijgt het bestrijden van ondermijning extra urgentie. Het ondersteunen van het verenigingsleven is essentieel voor de sociale cohesie in het dorp, waardoor ook jongeren zich er (blijven) vestigen. Kortom, Uddel vraagt om een integrale aanpak en samenwerking door de 4 overheden, ondernemers en bewoners samen. Vormgeven van een goede governance is hierbij noodzakelijk. Een aanpak waarin ook kennisinstellingen als de WUR, Larenstein en Saxion onmisbaar zijn. Een aanpak die als voorbeeld kan dienen voor gebiedsontwikkeling, vitaal platteland en stikstofreductie voor de rest van Gelderland én Nederland. Er bevindt zich in Uddel een aantal bedrijven die in aanmerking kunnen komen voor de opkoopregeling voor de kalverhouderij. De ruimtelijke gevolgen van de beëindiging van bedrijven in dit gebied vraagt een nadere oriëntatie in de samenwerking tussen de gebiedspartners. In deze proeftuin gaan we samen op zoek hoe dit in de praktijk vorm kan worden gegeven.