“De enige economie die de toekomst heeft, is duurzaam en circulair", aldus gedeputeerde Helga Witjes. Een circulaire economie biedt grote economische kansen, zeker op plekken met een goede ligging, sterke logistieke verbindingen en voldoende milieuruimte. Er zijn ook ruimtelijke- en beleidsmatige uitdagingen. Op bedrijvenpark Medel bij Tiel spraken we hierover met wethouders uit de regio, VNO-NCW en vertegenwoordigers uit de afvalverwerking en logistieke sector.
Het kán: geld verdienen met circulair ondernemen
Bedrijventerreinen staan aan de vooravond van een ingrijpende transformatie. Van een lineaire productie waar grondstoffen worden verbruikt en na gebruik als afval worden afgedaan, naar circulaire ecosystemen waarin grondstoffen, energie en logistiek slim worden gedeeld.
Kansen voor circulaire bedrijvigheid
Circulaire bedrijvigheid draait om het slim inzetten van grondstoffen, het verlengen van de levensduur van producten en het voorkomen van afval. Op bedrijventerreinen bestaan kansen voor lokale samenwerkingen waarin bedrijven elkaars reststromen benutten of voorzieningen delen. Zoals gedeelde afvalverzameling, hergebruik van bouwmaterialen of collectieve warmtenetten. Deze clustervorming leidt tot nieuwe verdienmodellen, concurrentie- en schaalvoordelen, innovatie en minder CO₂-uitstoot.
Afzetmarkt voor gerecycled materiaal: structurele knelpunten
Er zijn wel uitdagingen om circulair te ondernemen. De afzetmarkt van gerecyclede producten is beperkt door kostprijsverschillen ten opzichte van niet-gerecyclede producten en door wet- en regelgeving. Het is cruciaal om te werken in ketens. Een circulair initiatief gaat pas vliegen als er vraag naar is. Daar ligt een rol voor de provincie; faciliteren in het bij elkaar brengen van potentiële ketenpartijen. Ook heeft de overheid met circulair inkopen en aanbesteden een krachtig instrument om de markt voor circulair producten aan te jagen.
Logistiek en multimodale ontsluiting
Efficiënt transport is essentieel in de circulaire keten. Materialen worden vaak op verschillende momenten en plekken gebruikt. Ze worden dan teruggehaald, gesorteerd en opnieuw verdeeld. Bedrijventerreinen met een multimodale ontsluiting zijn hierbij in het voordeel omdat er meerdere manieren van transport mogelijk zijn: via weg, water en spoor.
Hoge milieucategorie is waardevol
Bedrijventerreinen met een hoge milieucategorie (HMC) zijn extra waardevol. Ze bieden fysieke en milieutechnische ruimte voor activiteiten zoals recycling en materiaalverwerking. Het is dan belangrijk om doordachte ruimtelijke keuzes te maken. Zo kunnen functiemenging of woningbouw op bedrijventerreinen het circulair potentieel van deze terreinen onomkeerbaar beïnvloeden. Samenhangend beleid en een goede afstemming tussen overheden op deze strategische keuzes zijn dan ook van belang.
Zuinig zijn op plekken voor circulaire bedrijven
Zoals ook in regionale plannen voor bedrijventerreinen staat, zijn vooral aan water gelegen terreinen met veel milieuruimte (‘hoge milieu categorie’) schaars, maar strategisch onmisbaar. We moeten daarom zuinig op deze plekken zijn en voorkomen dat herontwikkeling die logistieke of milieutechnische waarde aantast.
