Hollandse Waterlinies

Deze oer-Hollandse verdedigingswerken zijn zo ingenieus gemaakt dat een slim systeem van sluizen, dijken en inundatiekanalen het land systematisch onder water kunnen zetten. Verschillende waterwerken hebben nu nog steeds een functie in het huidige watermanagement in de bescherming van het land tegen het water. Soms beschermen ze ook tegen droogte, zoals inundatiekanaal in Tiel. Vandaag de dag zijn het de plekken waar verhalen keer op keer opnieuw worden verteld, waar je samen kunt genieten van eten, drinken, natuur, kunst en cultuur. 

UNESCO Werelderfgoed

Op 26 juli 2021 is de Nieuwe Hollandse Waterlinie toegevoegd aan het bestaande UNESCO werelderfgoed De Stelling van Amsterdam. Samen vormen beide historische waterlinies nu het UNESCO Werelderfgoed ‘Hollandse Waterlinies’. Het doel is het werelderfgoed duurzaam in stand te houden en door te geven aan volgende generaties.

Provincie Gelderland en de Hollandse Waterlinies

Gelderland is met 3 andere provincies: Noord-Holland, Utrecht en Noord-Brabant verantwoordelijk voor de bescherming, behoud en uitdragen van Werelderfgoed Hollandse Waterlinies. In de regio Rivierenland werken we samen met de gebiedspartners en het samenwerkingsverband Pact van Loevestein. We zoeken naar de kansen om het waterliniegebied te benutten en te ontwikkelen tot een mooi, groen, beleefbaar gebied vol karakter.

Gelders deel Hollandse Waterlinies

Een deel van de Hollandse Waterlinies loopt door de provincie Gelderland (ongeveer 35 kilometer lang) in het Rivierengebied, net onder de Lek bij fort Everdingen tot in het zuiden bij de Batterij onder Poederoijen.

Beschermen Hollandse Waterlinies 

Landen beschermen Werelderfgoed door internationale regels door te laten werken in eigen wet- en regelgeving. In Nederland is dat geregeld in de Omgevingswet en bijbehorende rijksregels. Meer informatie vindt u via Werelderfgoedactiviteit | Informatiepunt Leefomgeving. De rijksoverheid vraagt van provincies om de ‘uitzonderlijke universele waarde’ van een Werelderfgoed uit te werken in kernkwaliteiten. Deze kernkwaliteiten vormen de basis waarop wordt getoetst of een initiatief ten koste gaat van de kernkwaliteiten. Dat is volgens de Gelderse omgevingsverordening niet toegestaan. Om duidelijk te maken wat er beschermd moet worden is dit grote Werelderfgoed Hollandse Waterlinies opgedeeld in deelgebieden. Per deelgebied is een ‘gebiedsanalyse’ gemaakt. In iedere gebiedsanalyse wordt beschreven wat de kernkwaliteiten zijn die beschermd dienen te worden. Kernkwaliteiten zijn de essentiële onderdelen van de monumentale waterlinie en het waterlinie-landschap.  

In Gelderland zijn gebiedsanalyses gemaakt voor de deelgebieden: Culemborgerwaard, Tielerwaard, Bommelerwaard, Inundatiekanaal Tiel en Fort Pannerden. De gebiedsanalyses maken deel uit van de Omgevingsverordening. Op dit moment is het niet mogelijk voor GS om gebruik te maken van een ontheffing bij zwaarwegende maatschappelijke belangen. Momenteel loopt er een proces om het Besluit kwaliteit leefomgeving te actualiseren, waarin een beperkte mogelijkheid voor ontheffing wordt geregeld. Als dat proces is afgerond, zal de ontheffing in de Gelderse omgevingsverordening worden opgenomen.

Lees meer over de wet- en regelgeving rond bescherming 

Pact van Loevestein 

Het Pact van Loevestein is een brede regionale samenwerking met de provincie Noord-Brabant, het Brabants Landschap, Staatsbosbeheer Rivierenland-West, waterschap Rivierenland en de gemeenten Culemborg, Tiel, Zaltbommel, Gorinchem, Altena, West-Betuwe, Lingewaard en Vijfheerenlanden. De focus ligt op bescherming, beleving en duurzame instandhouding van het zuidelijke deel van de Hollandse Waterlinies. Het Pact bundelt en deelt kennis en informatie, concretiseert ideeën in een jaarlijks uitvoeringsprogramma en trekt gezamenlijk op voor het verkrijgen van aandacht voor de Hollandse Waterlinies.

Op 8 juni 2022 verscheen het rapport Onderzoek naar partnership Pact van Loevestein. Hierin is de samenwerking van het Pact onderzocht. Hoe kunnen we als samenwerkingsverband onze samenwerking na de toekenning van Werelderfgoed status het beste vorm gaan geven? Wat gaat nu goed? En wat kan beter? De uitkomsten zijn te lezen op de website van Partners van Gelderland.