Optoppen: meer woningen en kansen voor de buurt

In Gelderland zijn veel nieuwe woningen nodig. Dat kan natuurlijk door nieuwe wijken te bouwen, maar ook door woningen toe te voegen binnen bestaande steden en dorpen. Bijvoorbeeld door optoppen: 1 of meer verdiepingen op bestaande gebouwen zetten. Wij helpen gemeenten en woningcorporaties op weg.

We geven gemeenten en corporaties inzicht in de opties

We denken graag met gemeenten mee en verbinden hen met de juiste partijen. En we doen meer. In 2024 hielpen we een aantal samenwerkende gemeenten en corporaties die met optoppen aan de slag wilden: zogenoemde optopduo’s. We lieten een datascan doen. Daaruit bleek welke gebouwen van de betrokken corporaties mogelijk geschikt zijn voor optoppen. Vervolgens liet een quickscan van die gebouwen de opties zien: 1 of meer verdiepingen erop bouwen, aanplakken enzovoort, met de technische, planologische, sociale en financiële gevolgen. Op basis daarvan kan de corporatie nu een weloverwogen keuze maken over de vervolgstappen.

Goed de mogelijkheden onderzoeken

Een van deze ‘optopduo’s’ was gemeente Arnhem en Vivare. De gemeente breidde dit uit naar een samenwerking met Volkshuisvesting en Portaal. Irina Wams, gemeente Arnhem: “In onze woonvisie staat hoe we zorgen voor meer woningen en fijne buurten. Dat doen we onder meer door bestaande gebouwen beter te benutten. We kijken daarbij steeds hoe we voor zo veel mogelijk nieuwe woningen kunnen zorgen en tegelijk de leefbaarheid en duurzaamheid kunnen verbeteren. Dankzij de quickscan van de provincie kregen we goed inzicht in de kansen die woongebouwen van woningcorporaties bieden.”

Optoppen is kans om hele buurt te verbeteren

Gemeente Arnhem ziet optoppen als onderdeel van een groter geheel. Wams: “De belangrijkste les van de quickscan was dat het meer oplevert om te investeren in een heel gebied. 1 laag op een gebouw zetten is financieel niet echt haalbaar. Doe je dat op meer soortgelijke gebouwen, dan wordt het goedkoper. Daarbij, met alleen meer woningen ben je er niet. Met een gebiedsgerichte aanpak maken we het gebied tot een fijnere plek voor bestaande en toekomstige bewoners. Daarin zitten verbeteringen rond parkeren, wegen, groen, voorzieningen, de omschakeling naar duurzame energie (energietransitie), aanpassingen vanwege klimaatverandering, enzovoort. Om die reden vindt gemeente Arnhem de samenwerking met alle 3 grote Arnhemse woningcorporaties van groot belang.”

Inzicht helpt om mogelijkheden te zien

“Dankzij de provincie kregen we inzicht, waardoor we verder kunnen. Wij combineerden de scans van alle 3 grote Arnhemse woningcorporaties om voor de hele stad te analyseren waar kansen liggen. We kijken met de corporaties hoe we een buurt aantrekkelijker, diverser en levendiger maken. De combinatie met optoppen levert daarom meer op dan losse investeringen. Denk aan voorzieningen die efficiënter worden gebruikt omdat er meer bewoners zijn.”

Samenwerking tussen overheden maakt optoppen goedkoper, makkelijker en sneller

“Het is fijn dat voor alle 3 corporaties de situatie op dezelfde manier is onderzocht. En dat dit dankzij de provincie bij andere gemeenten ook op die manier kan gebeuren. Dan spreek je dezelfde taal en kun je van elkaar leren. Ook bespaart samenwerken tijd en geld, omdat niet elke gemeente alles zelf hoeft te ontdekken. Dankzij samenwerking met gemeenten, provincie en het Rijk leren we steeds meer over de mogelijkheden. We delen kennis en doen samen onderzoek. Dan gaat het sneller, is het goedkoper en weten we wat waar nodig is. Zo vullen we elkaar aan op allerlei manieren. Wat aandacht krijgt, groeit. Daarom is het zo fijn dat de provincie die aandacht geeft.”

Optoptips voor gemeenten en corporaties

Irina Wams heeft tips voor gemeenten en corporaties:

Inzicht in wat er is, is het startpunt. En een helder doel: wat moet het effect zijn van optoppen? Op basis daarvan kun je je doelen en aanpak beschrijven en de juiste keuzes maken.
Wees niet bang om groot te denken. Een klein optopproject is net zo complex als een groot project. Denk in gebieden, niet in losse gebouwen. Dan gebruik je de gebouwen beter, met meer positieve sociale gevolgen.
Denk vanaf het begin na over hoe het project schaalbaar en betaalbaar kan blijven. Werk samen, benut koppelkansen.

Optoppen levert veel op voor huidige en toekomstige bewoners

Optoppen is een slimme manier om voor meer woningen te zorgen. Er is geen nieuwe grond nodig en het is betaalbaar en duurzaam (zo'n 80% minder grondstoffen dan voor nieuwbouw). De leefbaarheid in de wijk verbetert doordat voorzieningen genoeg gebruikers hebben om te blijven bestaan. En het biedt de kans om de bestaande gebouwen te verbeteren: verduurzamen, groot onderhoud, een lift enzovoort. Ons doel is dat er tot en met 2030 door optoppen 12.000 woningen bijkomen in Gelderland. Ook woningen aan een gebouw ‘aanplakken’ en op de onderste verdieping voor woningen zorgen (‘uitplinten’) zijn manieren om bestaande gebouwen beter te gebruiken.

Meer informatie

Is optoppen ook een oplossing in uw gemeente of voor uw corporatie? We delen kennis:

Meer informatie via onze webpagina Optoppen.