LIFE CO2SAND

Met klei naar klimaatrobuuste landbouwgrond

Laatst gewijzigd op: 6-juni-2023

Klimaatverandering veroorzaakt lange periodes van droogte of juist van overvloedige regenval. Boeren op zandgronden hebben daar veel last van. Kleigrond vergroot de veerkracht van een zandbodem waardoor deze beter bestand is tegen extreme weersomstandigheden. Klei kan zandgrond ook vruchtbaarder maken. Met het project LIFE CO2SAND brengen Rijkswaterstaat en provincie Gelderland vraag en aanbod van klei bij elkaar. In samenwerking met boeren en grondeigenaren passen we het ‘klei-in-zand'-principe toe op 5 demovelden. Ambitie: 700 hectare verbeterde landbouwgrond in 2027.

Klei voor zandgrond: vraag vindt aanbod

Boeren hebben behoefte aan verbetering van hun landbouwgrond. Er is een overschot aan kleigrond dat nu niet wordt benut. Zo komt er bijvoorbeeld klei vrij bij de aanleg van natuur, wegen en woningen. Boeren met zandgronden kunnen die goed gebruiken. De kleideeltjes zorgen ervoor dat de bodem meer water, organische stof en mineralen kan vasthouden. Meer organische stof in de bodem zorgt voor vermindering van broeikasgassen in de atmosfeer. Dit helpt de klimaatverandering af te remmen.

Verwachte resultaten

Een waterbesparing van 10 mm per droogteperiode. Dat is 100 m3 per hectare.
Op termijn vastlegging van 1,9 ton CO2 equivalenten per hectare per jaar.
Hogere gewasopbrengst.
Minder uitspoeling van meststoffen en mineralen.

Verdere projectopbrengsten

We werken met beleidsmakers en initiatiefnemers voor projecten waaruit klei vrijkomt om de levering aan boeren op te nemen in planstudies en aanbestedingsprocedures.
We delen kennis met boeren, onderzoekers en overheden door publicaties, demodagen, congressen en gesprekken.
We ontwikkelen lespakketten voor bedrijfsadviseurs en agrarische scholen.

Meer informatie over vraag en aanbod

Klei op landbouwgrond

Heeft u behoefte aan verbetering van uw landbouwgrond? Klei die vrijkomt bij bijvoorbeeld de aanleg van natuur, wegen en woningen brengen we naar droogtegevoelige zandgronden.
Lees verder>

Aanbod vrijgekomen klei

Werkt u aan een project waarbij klei vrijkomt? Boeren met zandgronden kunnen die klei goed gebruiken. Het hergebruik van deze vruchtbare grond kan bijdragen aan vitale en klimaatadaptieve landbouwbodems.
Lees verder>

Dekzandgordel

Het zuiden en oosten van Nederland maken deel uit van de Europese ‘dekzandgordel’. Deze gordel bestaat uit zandgronden die gevoelig zijn voor droogte. De gordel strekt zich uit van Vlaanderen tot Wit-Rusland en wordt intensief gebruikt voor de landbouw. LIFE CO2SAND richt zich op dit gebied.

Demodagen

Om boeren, landinrichters, terreinbeheerders en andere geïnteresseerden kennis te laten maken met het ‘klei in zand’-principe, organiseren we op onze 5 demovelden regelmatig demodagen. We laten dan zien hoe het ‘klei in zand’-principe werkt, zodat boeren de techniek kunnen gebruiken op hun eigen terrein.

Meer informatie over de demodagen

Veelgestelde vragen

Hoe is de werking van verbetering van landbouwbodems door het aanbrengen van klei onderbouwd?

In Zuid en West Australië is het gebruikelijk om klei uit de ondergrond te gebruiken om de waterafstotendheid van de zandige bovengrond te verminderen en om het waterbergend vermogen van de bovengrond te vergroten. Australisch onderzoek laat bovendien zien dat toevoegen van klei en silt aan zandgrond ook een gunstig effect heeft op de opbouw van organische stof en zo bijdraagt aan mitigatie van klimaatverandering. Met het project LIFE CO2SAND testen we dit in de praktijk in Nederland.

Worden er met het verplaatsen van grond nog risico’s op bijvoorbeeld verontreinigingen, invasieve exoten, ziektekiemen ingebracht?

Dat wil natuurlijk niemand. Als de afgraving van grond start, kijken we goed naar de gebruiks- en teelthistorie. Meestal is het bestaande landbouwgrond die vrijkomt. Milieukundig onderzoek is verplicht en dat wordt binnen de wettelijke kaders getoetst. Ook wordt conform de protocollen gelet op het niet verspreiden van invasieve exoten. Een boer kan eerst komen kijken waar de grond in gebruik is voordat de klei naar zijn perceel wordt gebracht.

Leidt het aanbrengen van klei op de zandgronden mogelijk tot verstoring van (natuurlijke) bodemvorming?

De klei wordt in landbouwbodems ingebracht, die per definitie niet meer natuurlijk zijn. Feitelijk is het een landbouwkundige ingreep, vergelijkbaar met ploegen, zaaien, wieden, bemesten en beregenen. Al deze handelingen beïnvloeden de bodem. In het verleden werden enkgronden en essen gevormd door onder meer kleiig sediment uit beekdalen op zandgronden aan te brengen. We brengen gefaseerd dunne lagen klei aan. Brokken klei vallen onder invloed van vorst, regen, zon en droogte uit elkaar – ze verpulveren. Grondbewerking en bodemleven zorgen dan voor opname in de bodem.

Kan ik de demovelden bezoeken?

Tot wanneer loopt dit LIFE-project?

Waar kan ik terecht bij vragen over het project?

Nieuws over LIFE CO2SAND

Meer nieuws

Meer informatie of meedoen?

Boeren, landinrichters, landbeheerders of andere geïnteresseerden kunnen voor meer informatie over LIFE CO2SAND contact opnemen met het Provincieloket via (026) 359 99 99 of via het vragenformulier.

Contact

Bijdragen aan klimaatdoelen

Zeker nu boeren door langere periodes van droogte hun land soms niet of minder kunnen beregenen, is dit een uitkomst. Daarnaast houdt klei beter organische stof vast in de bodem; dat draagt bij aan een lagere CO2 uitstoot en het is een waardevolle grondstof voor een vruchtbare landbouwbodem. Hiermee dragen we ook bij aan de klimaatdoelen.

Jan van der Meer

gedeputeerde provincie Gelderland

LIFE CO2SAND heeft financiering ontvangen van het LIFE-programma van de Europese Unie. Rijkswaterstaat is projectpartner.