Veelgestelde vragen vernieuwing omgevingsvisie

In de omgevingsvisie beschrijven we keuzes en plannen voor de toekomst en inrichting van Gelderland. En hoe we onze ruimte en leefomgeving willen gebruiken en beschermen. De omgevingsvisie is daarmee hét document dat Provinciale Staten gebruiken om beslissingen te kunnen maken over de inrichting van Gelderland. 

De omgevingsvisie bevat keuzes en plannen voor de toekomst en inrichting van Gelderland. We willen veel bereiken in Gelderland. We willen nieuwe woningen bouwen, energieneutraal zijn, de natuur herstellen en de landbouw duurzamer maken. En de dingen die we goed vinden willen we behouden, versterken of beschermen. Voor al deze zaken hebben we ruimte nodig. Hoe gaan we om met onze fysieke leefomgeving? Dat is alles wat je buiten ziet, hoort, ruikt, proeft: het is de omgeving waar we wonen en leven, inclusief schone lucht en water. Hoe zorgen we dat deze omgeving gezond, veilig, schoon en welvarend is en blijft?  

Om al deze ontwikkelingen in goede banen te leiden, hebben we een beeld nodig van de toekomst van Gelderland. Waar werken we naartoe? En hoe komen we daar? Dat schrijven we op in onze omgevingsvisie. De omgevingsvisie is daarmee hét document dat Provinciale Staten gebruiken om beslissingen te kunnen maken over de inrichting van Gelderland. Wat kunnen en willen we de komende jaren wel en niet doen? Voor een gezonde en veilige leefomgeving en leefbare steden en dorpen. Zodat we de problemen van nu niet doorschuiven naar volgende generaties. En zodat Gelderland een fijne plek is en blijft om te wonen, werken en verblijven.   

Gemeenten bepalen in hun omgevingsvisies waar in hun gemeente bijvoorbeeld de huizen komen, waar de scholen en waar de winkels. Wij kijken een stap breder, naar de ruimtelijke ontwikkeling van heel Gelderland. Er zijn bijvoorbeeld wegen, rivieren en natuurgebieden die dwars door allerlei gemeenten heen gaan. En mensen kunnen prima in de ene gemeente wonen, maar in een heel andere gemeente werken. Hoe gaan we om met onderwerpen als water, milieu, natuur, energie, verkeer en vervoer, wonen en cultureel erfgoed? Ontwikkelingen die niet ophouden bij de gemeentegrens. En dat bedenken we niet allemaal zelf. Dat doen we samen. Samen met gemeenten, waterschappen, kennisinstellingen, bedrijven. En ook met inwoners.  

De huidige omgevingsvisie Gaaf Gelderland uit 2018 is niet meer actueel en stuurt te weinig. Ook voldoet de huidige omgevingsvisie niet op alle punten aan de Omgevingswet. Door de omgevingsvisie te vernieuwen, kunnen we beter inspelen op nieuwe ruimtelijke en maatschappelijke ontwikkelingen.

Provinciale Staten stellen de omgevingsvisie vast. De omgevingsvisie is hét document dat Provinciale Staten gebruiken om beslissingen te kunnen maken over de inrichting van Gelderland. 

De kadernota is een tussendocument voor de vernieuwing van de omgevingsvisie. Het is een voorstel van Gedeputeerde Staten aan Provinciale staten. In de kadernota stellen we de eerste inhoudelijke keuzes voor. Aan de hand van deze kadernota vragen we Provinciale Staten om richting voor de vernieuwing van de omgevingsvisie en maken we afspraken over welke accenten we straks leggen in de uitgewerkte omgevingsvisie. 

Provinciale Staten (PS) hebben 16 april 2025 de kadernota vastgesteld. Daarmee zijn de eerste richtinggevende keuzes gemaakt. 

In de kadernota staan op hoofdlijnen de ambities voor de toekomst van Gelderland, uitgesplitst in drie ontwikkelingen: naar een vitaal landelijk gebied, naar sterke steden, dorpen en regio’s en naar een toekomstbestendige economie met passende netwerken. Gedeputeerde Staten stellen voor om bij het maken van keuzes prioriteit te geven aan leefbaarheid, biodiversiteit en regionale identiteit. Er zijn veel opgaven die allemaal ruimte vragen in Gelderland, waardoor deze waarden onder druk kunnen komen te staan. Daarom moeten we keuzes maken over welke ontwikkeling waar gewenst is. Gedeputeerde Staten stellen in de kadernota vier sturende principes voor als hulpmiddel voor het maken van deze keuzes: zorgvuldig ruimtegebruik, bodem en water, energie en bereikbaarheid. Als provincie hebben we niet bij elke maatschappelijke opgave een rol. Gedeputeerde Staten stellen in de kadernota voor om hier duidelijker in te zijn en in de omgevingsvisie verder uit te werken wat het provinciaal belang is. In de kadernota hebben we ook de inbreng, belangen en ideeën meegewogen die we hebben opgehaald in de eerste participatieronde.

De bespreking in Provinciale Staten heeft geleid tot een aantal inhoudelijke veranderingen in de kadernota. De kadernota is op een aantal punten aangepast. Het is duidelijk dat PS veel waarde hechten aan het duidelijk benoemen van maatschappelijke waarden. Thema’s als brede welvaart en economie kregen veel aandacht in de discussies en zijn nu duidelijker verwerkt in de nota. De wijzigingen in de tekst zijn gemarkeerd en in het document staat ook uitgelegd welke veranderingen we meenemen in de verdere uitwerking van de visie.

De kadernota wordt besproken en vastgesteld door Provinciale Staten. Dit document is daarmee de basis en bepaalt de richting voor de uitwerking van de omgevingsvisie. De kadernota heeft geen juridische status als sturend document. Tot de vernieuwde omgevingsvisie wordt vastgesteld, gelden de bestaande beleidskaders. Beleidskaders die zijn vastgesteld door Provinciale Staten of die de komende tijd nog worden opgesteld, zijn een bouwsteen voor de nieuwe omgevingsvisie. Waar mogelijk zijn ze al gebruikt als input voor de kadernota. De vastgestelde beleidskaders komen te vervallen bij het besluit over de omgevingsvisie (voorjaar 2026). Daarna stellen Provinciale Staten alleen voor thema’s buiten de fysieke leefomgeving aparte beleidskaders vast.

Tot de vernieuwde omgevingsvisie wordt vastgesteld, gelden de bestaande beleidskaders. Beleidskaders die zijn vastgesteld door Provinciale Staten of die de komende tijd nog worden opgesteld, zijn een bouwsteen voor de nieuwe omgevingsvisie. Waar mogelijk zijn ze al gebruikt als input voor de kadernota. De vastgestelde beleidskaders komen te vervallen bij het besluit over de omgevingsvisie (voorjaar 2026). Daarna stellen Provinciale Staten alleen voor thema’s buiten de fysieke leefomgeving aparte beleidskaders vast.

Om een goed besluit te kunnen nemen over de omgevingsvisie, gaan we verschillende onderzoeken uitvoeren in een zogenoemd ‘milieueffectrapport’. We onderzoeken en beschrijven de gevolgen van de omgevingsvisie en de keuzes in de omgevingsvisie voor onze leefomgeving en het milieu. Naast effecten op het milieu, onderzoeken we ook thema's als gezondheid, duurzaamheid en klimaatadaptatie, vanwege de integraliteit van de omgevingsvisie. Het milieueffectrapport noemen we ook wel een Omgevingseffectrapport, ook wel afgekort tot OER.

De eerste stap om te komen tot een Omgevingseffectrapport (OER) is een onderzoeksagenda. Dat noemen we de Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD). De NRD beschrijft wat er in het Omgevingseffectrapport onderzocht gaat worden (de reikwijdte) en tot in welk detail (detailniveau). Deze onderzoeksagenda stellen we op met onder andere input vanuit de kadernota. 

Er zijn meerdere momenten om mee te doen. Zo geven we iedereen zo goed mogelijk de kans om op een passend moment en op een passende manier mee te doen in dit traject. We begonnen in september-november 2024 met de 1e ronde, die is in december afgerond. Daarin haalden we bij verschillende doelgroepen inhoud, invalshoeken en prioritering op. Al deze uitkomsten, inclusief de input van Provinciale Staten uit de kadernota, brengen we samen. Tot en met de zomer 2025 werken we deze inhoud verder uit tot een ontwerp omgevingsvisie. In het najaar van 2025 vindt de tweede participatieronde plaats. Dan toetsen we de opbrengsten. Is dat wat we opschrijven goed te volgen en begrijpelijk? En wat vindt u van de inhoud en mogelijke keuzes? Tot slot is het nog mogelijk om mee te doen en te reageren in de zogeheten derde participatieronde. Dan vindt de formele toetsing plaats en kunt u reageren op de nieuwe omgevingsvisie in de vorm van zienswijzes.