Op het historisch landgoed Mariëndaal in Arnhem ligt Hoeve Klein Mariëndaal. Deze zorgboerderij biedt dagbesteding en een leer-/werkplek en/of ontmoetingsplek aan zo’n 120 deelnemers. Onder begeleiding van 16 zorgprofessionals en ongeveer 50 vrijwilligers werkt een aantal van hen in ‘t HoeveCafé. Anderen verzorgen de dieren of werken in de (moes)tuin. In het voorhuis van de boerderij komen doordeweeks senioren met bijvoorbeeld beginnende dementie voor natuurbeleving. En in het weekend kan de jeugd er terecht.
Ook in de toekomst goede zorg dankzij verduurzaming
Koud in de winter en hoge energiekosten; op zorgboerderij Hoeve Klein Mariëndaal wilden ze graag verduurzamen. Maar waar moet je beginnen? Wat kan en mag in zo’n monumentale boerderij? Wij hielpen met geld en advies. Zullen we ook u helpen?
Er moest veel gebeuren
“De monumentale boerderij was erg verouderd. Ook de kapschuur uit 2012 kon een opknapbeurt gebruiken”, vertelt directeur Gitte Lucas. “Toen we dat besloten, stegen de energieprijzen enorm. Bovendien was het vooral in de winter binnen erg koud door de eensteensmuren en enkel glas. En we hadden vaak problemen met de pelletkachel, die de vloer en het water verwarmde.” Alle reden om meteen te verduurzamen.
Provincie Gelderland gaf subsidie voor 2 ontmoetingsruimtes
Gitte: “Dankzij die subsidie konden we meer doen.” 24 mei 2025 opende de ontmoetingsruimte in het voorhuis. Na de zomer van 2025 begint het werk aan de ontmoetingsruimte in de kapschuur. “Inkomsten uit onze horeca helpen. Maar om in de toekomst onze zorg te blijven bieden, is meer geld nodig. Daarnaast willen we graag meer contact tussen onze deelnemers en mensen uit de omgeving. Doordat het voorhuis nu goede voorzieningen heeft en een comfortabele plek is, kunnen we die bijvoorbeeld verhuren voor educatie of om samen te koken. Met geld van andere stichtingen en fondsen verduurzaamden we ook onze horeca: ‘t HoeveCafé.”
Verduurzamen kan op ontzettend veel manieren
Dat maakte het juist lastig, vertelt Gitte. Want wat werkt het best voor deze plek? “De Leefbaarheidsalliantie vertelde ons over de subsidie van de provincie. Die dacht goed met ons mee. Er kwam meteen iemand langs om te kijken. Dat was heel fijn. Ook bood de provincie ons een duurzaamheidscoach aan.” Dat doet de provincie vanuit het landelijke programma Ontzorging verduurzaming maatschappelijk vastgoed (OMV). “Die coach dacht mee over slimme opties, wist wat er kan op een landgoed en wat brandveilig is, bekeek offertes van aannemers enzovoort. We hadden al een energiescan laten doen, maar deze coach wist weer andere dingen. Door alle informatie en ideeën samen te brengen, ontdekten we wat voor ons de beste opties waren.”
Een monument verduurzamen is een uitdaging
Zo mag je niets aan de buitenkant veranderen. “De coach van de provincie vertelde hoe we aan de binnenkant konden isoleren. In ‘t HoeveCafé staan nieuwe wanden met hr+++-glas. Met net zulke halfronde ramen als aan de buitenkant. We merkten het verschil meteen. Het is warmer binnen en de akoestiek is veel fijner. In het voorhuis gaan de ramen naar binnen open, dus voorzetramen konden niet. En in de kozijnen past geen dubbelglas. Daar zit nu vacuümglas tegen de ramen: heel dun glas speciaal voor in oude kozijnen, dat heel goed isoleert. Boven wonen de beheerders. Hun vloer voldeed net aan de eisen, maar omdat toch alles open lag, plaatsten we een verstevigingsbalk. Ook isoleerden we de vloer en maakten die brandveilig.”
Ook stroom krijgen was lastiger dan gedacht
“De vaatwasser van ’t HoeveCafé kon de drukte niet meer aan. We wilden er een op krachtstroom en warmtepompen in plaats van onze pelletkachel. Ook wilden we koken op inductie: duurzamer en veiliger voor senioren met dementie en onze jongeren van de zaterdaggroep. Maar we kregen niet op tijd een zwaardere stroomaansluiting vanwege het overvolle stroomnet (netcongestie). We kregen de tip om een accu te plaatsen. De duurzaamheidscoach van de provincie keek met ons hoe we die het best konden gebruiken. De accu laadt op met stroom uit onze zonnepanelen. We vervingen onze 29 oude zonnepanelen voor 50 betere. Alleen als die niet genoeg stroom leveren, halen we stroom uit de accu.”
De voorbereiding was een uitdaging
Omdat de boerderij een monument is, mogen er alleen aannemers, schilders enzovoort werken die genoeg ervaring hebben met monumenten. “Daar moesten we naar op zoek. We hadden vergunningen nodig. De gebouwen zijn van ons maar we pachten de grond, dus betrokken we de grondeigenaar. En we zochten en vonden plekken waar onze deelnemers aan het werk konden blijven. Bijvangst: meer contact met de buurt, zoals met het buurthuis waar een groep ging helpen. We wilden de renovatie en verduurzaming in 1 keer goed doen, maar dat kost veel geld. Via fondsen, stichtingen, de provincie, het Rijk en eigen geld kregen we uiteindelijk genoeg bij elkaar. Dat kostte extra tijd, maar ik ben ontzettend blij met het eindresultaat.”
Doe het niet alleen
Dat is de belangrijkste tip die Gitte heeft voor andere eigenaren die willen verduurzamen. “Je kunt zelf veel opzoeken, maar vraag een coach. Er kan zó veel, dat maakt het onoverzichtelijk. Door onze coach ontdekte ik wat in onze situatie wel en niet genoeg oplevert. Laat ook iemand meekijken met verstand van subsidies. Voor elke subsidie gelden weer andere voorwaarden. En je mag niet zomaar subsidies stapelen. Neem de tijd. Het is zonde als je door haast kansen mist.”
Wilt u ook gebouwen van uw maatschappelijke organisatie verduurzamen?
Tot en met december 2025 kunt u gratis gebruikmaken van kennis en advies van onze duurzaamheidscoaches. Met Klimaatklaar Gelderland helpen we eigenaren van scholen, dorpshuizen, zorgorganisaties, religieuze instellingen, enzovoort. Lees meer en meld u aan voor een gesprek met een duurzaamheidscoach
