“Groen is wat ons onderscheidt en groen is wat we gaan toevoegen. Daarin moet je vol op het orgel gaan.” Aan ambitie geen gebrek bij Marco Bod, sinds 2020 centrummanager in Apeldoorn. Net als Bart de Brouwer, adviseur werklocaties bij de gemeente Apeldoorn, werkt hij in de stad waar hij al vele jaren woont.
Complimenten
Apeldoorn is geen Hanzestad zoals andere Gelderse en Overijsselse steden in de buurt. Apeldoorn heeft in de Middeleeuwen geen stadsrechten gekregen. Maar vanuit het aantal inwoners gezien, speelt de Veluwse gemeente in dezelfde divisie als Arnhem en Nijmegen. Met de Veluwe om zich heen en grote toeristische trekkers als Apenheul en Julianatoren binnen de grenzen. En het recent vernieuwde Paleis Het Loo. Dan is het te verklaren dat de stad groen en royaal is ingericht.
Sinds 2012 ging het bergaf met de bezoekersaantallen aan de binnenstad. Corona maakte het, zoals overal in Nederland, nog erger. Maar zie, sinds enkele jaren gaat het beter. Marco Bod: “Het ging als een hockeystick naar beneden, maar nu zien we dat we in de bolling onderaan zitten. We gaan weer omhoog.”
Het winkelhart van Apeldoorn bestaat uit een grote winkelstraat met veel historische gevels die loopt van Noord naar Zuid. Her en der takken zijstraten af met een eigen karakter. Er is soms leegstand. In 2021 is het ‘ontwikkelperspectief binnenstad’ vastgesteld. Met als belangrijkste doelen, aldus Bart de Brouwer: vergroenen, een compacter winkelgebied en grote projecten. Voor de totale aanpak is zo’n 100 miljoen euro ingeschat.
Provincie helpt
Het provinciale programma SteenGoed Benutten helpt. De gemeente heeft regelmatig contact met ons om te overleggen hoe we Gelderse hulpprojecten haalbaar kan maken. Voorbeelden uit andere gemeenten helpen om plannen aan te scherpen. In 2023 ontving de gemeente subsidie voor het opstellen van een integrale toekomstvisie met uitvoeringsplan voor het centrumgebied.
De opgaven zijn fors. Winkelcentrum de Oranjerie is zo’n 25 jaar geleden met veel fanfare geopend in het hart van de stad. Wie het winkelcentrum vanaf de Hoofdstraat binnenloopt ziet een hoge lichte ruimte met winkels rondom. Op het 1e gezicht best indrukwekkend. Maar bij nadere beschouwing blijkt de 1e verdieping leeg te staan en wie verder naar binnen gaat, ziet donkere etalages. Een eenzame passant haast zich door het uitgestorven winkelcentrum. Het geluid van haar hakjes wordt hol weerkaatst. Van de 25.000 vierkante meter winkelruimte staat de helft leeg.
“De gemeente heeft de eigenaar uitgedaagd om het gebouw te slopen en woningen terug te bouwen. Dat gaat gebeuren”, zegt Bart de Brouwer. 10.000 vierkante meter winkelruimte en 450 woningen komen terug op deze plek. “Natuurlijk hadden wij die winkels graag elders in de binnenstad ondergebracht”, voegt centrummanager Bod toe, “maar wij begrijpen dat ze daar nodig zijn voor de businesscase.” Als klap op de vuurpijl verandert een deel van het huidige winkeloppervlak in een stadspark, hartje binnenstad. “De gemeente helpt”, vertelt De Brouwer, “door te investeren in het park. Dat doet ze op meer plekken: slopen en groen terugbrengen. Hiermee zijn miljoenen gemoeid, maar het zijn welbestede euro’s”, vinden de heren. Bod: “Wij willen de Veluwe binnenhalen. Dat is ons DNA. De binnenstad als stadspark. Dat kan niet met een enkel boompje.”
Groene loper
Het blijft niet bij vergroening van een deel van de Oranjerie. Door de stadsbussen via een andere route te laten rijden, zijn de Hofstraat en de Kanaalstraat vrijgespeeld. “Daar kunnen wij nu ook serieus gaan vergroenen”, zegt De Brouwer, “we leggen letterlijk de groene loper uit.”
Als ze in Apeldoorn zeggen dat ze vol op het orgel gaan, dan gaan ze vol op het orgel. Dat bleek bij de indrukwekkende houten markthal die sinds een jaar of 2 het plein achter het raadhuis staat.
De wijze waarop Apeldoorn ‘tegeltje gaat lichten’ is evenmin kinderachtig. Behalve de ingrijpende vergroening van de Hofstraat en de Kanaalstraat en transformatie van een deel van de Oranjerie tot Oranjeriepark komt er ook een ‘KPN-hof’ rondom het monumentale gebouw van de KPN. Aan de Hoofdstraat, net voorbij de fraai gekromde etalage van Jones & Jones, sloopt de gemeente 2 panden. Een groene doorbraak verbindt na de ingreep de Hoofdstraat met de parallelle Marktstraat waar horecazaken zijn. Het bestaande parkje tussen de 2 straten, met het kunstwerk ‘Jarig aapje’ dat de stad ooit aan Apenheul schonk vanwege het vijftigjarig bestaan, wordt driemaal zo groot. Al met al ontstaat een groene oost-west-verbinding die haaks staat op de noord-zuid-lijn van de hoofdwinkelas.
Toeristen
Voor het zover is, zullen nog wat jaren verstrijken, jaren waarin hijskranen en sloopkogels het stadsbeeld mee bepalen. Bod: “In die periode gaan we ervoor zorgen dat de mensen blijven komen.” Met evenementen en bosschages die de onderscheidende waarden van Apeldoorn benadrukken. “Gebaseerd op groen en royaal”, zegt Bod met een verwijzing naar de slogan van de stad. “Om ons heen zit de Veluwe in de zomer vol toeristen. Wij willen die naar de stad halen. Met een zomerprogramma waar we door kleine ingrepen in de straat bijvoorbeeld groenkunstwerken een plek geven. Royaal verwijst niet alleen naar koninklijk maar ook naar gastvrij.”
In de winter manifesteren de grote attracties binnen de gemeentegrenzen zoals Winterpaleis (Het Loo) en Winterheul (Apenheul). “Van eind november tot half januari maken wij een binnenstadsact op hetzelfde niveau. Gericht op onze eigen bewoners en mensen die voor een kort verblijf naar Apeldoorn komen. Het thema is goud en groen. Wij hangen de bomen bijvoorbeeld vol met grote gouden ballen.” Vol op het orgel dus, ook hier.
Het budget voor het Ambitieplan wordt mede gevuld met een opslag op de ozb voor niet-woningen die 5 tot 6 ton moet opleveren. Dat Ondernemersfonds moet nog wel formeel geregeld worden. Het centrummanagement trekt er hard aan en Marco Bod is optimistisch: “Het geeft ons zoveel mogelijkheden om ook samen met ondernemers in de zijstraten het eigen karakter van die straten te benadrukken. We gaan voor die negen. We moeten ons onderscheiden.”
Op het Raadhuisplein schijnt de zon nog uitbundig. Wie hier door de oogharen kijkt, ziet een glimp van de toekomst, hoe mooi het groene Apeldoorn straks kan ogen. De trappen van het raadhuis zijn weer verlaten, het bruidspaar is in een klassieke rode Ford Mustang cabrio naar elders vertrokken. Op de terrassen onder de boomkruinen klinken de mensen op wat er komen gaat.
