Gelderland Herdenkt, 75 jaar vrijheid

Door COVID-19 gingen veel evenementen en activiteiten uit het programma Gelderland Herdenkt, 75 jaar vrijheid in 2020 en 2021 niet door. Provinciale Staten besloten daarom de periode voor het programma te verlengen tot 1 juli 2022.

Programma Vrijheid

We hopen dat vooral de regio’s Rivierengebied, Veluwe en de Achterhoek in 2022 daardoor toch nog hun activiteiten kunnen uitvoeren. Ook gaan we verder met het programma Vrijheid.

Oorlog en vrijheid

In 2019 en 2020 herdachten we de oorlog en vierden we 75 jaar vrijheid. In de hele provincie waren activiteiten om stil te staan bij de gebeurtenissen van toen. En we vierden de Bevrijding en 75 jaar vrijheid. Alles komt samen in het programma Gelderland Herdenkt, 75 jaar vrijheid. De focus ligt niet alleen op het verleden. Maar ook op het heden en de toekomst. Het aantal ooggetuigen van toen wordt steeds kleiner. Het is aan deze en nieuwe generaties om lessen te trekken uit het verleden. En te beseffen dat vrede en vrijheid niet vanzelfsprekend zijn.

 

Tweede Wereldoorlog in Gelderland

De Tweede Wereldoorlog liet diepe sporen in Gelderland achter. Onze provincie was 9 maanden lang frontlinie. Van september 1944 tot en met mei 1945 was onze provincie het centrum van de bevrijdingsstrijd in Nederland. Dat begon met operatie Market Garden en eindigde met de Duitse overgave. Grote delen van Gelderland zaten in het frontgebied. Er waren evacuaties, onderwaterzettingen en verwoestingen.

Programma Gelderland Herdenkt

We willen zoveel mogelijk jongeren bij ‘Gelderland Herdenkt’ betrekken. Dat doen we onder meer door een educatief programma. Het programma volgt verschillende verhaallijnen:

  • het overkoepelende verhaal: Gelderland herdenkt 9 maanden bevrijdingsstrijd
  • eerste verhaallijn: Market Garden, september 1944
  • tweede verhaallijn: De bevrijding van Gelderland, Nederland, maart/mei 1945. We vieren de Bevrijding, 75 jaar vrijheid
  • Tussen Market Garden en de Bevrijding
  • Het Rijnlandoffensief

Ook staan we stil bij de Jodenvervolging.

5 regio’s Gelderland Herdenkt

Voor Gelderland Herdenkt deelden we de provincie op in 5 regio’s:

  • Airborneregio: Arnhem, Ede, Renkum, Overbetuwe
  • regio Nijmegen: Nijmegen, Berg en Dal, Heumen, Wijchen, Beuningen, Druten, West Maas en Waal
  • Rivierengebied: Neder-Betuwe, Buren, Tiel, Culemborg, West Betuwe, Zaltbommel, Maasdriel, Lingewaard
  • Achterhoek/Liemers: Doesburg, Westervoort, Duiven, Zevenaar, Montferland, Oude IJsselstreek, Aalten, Winterswijk, Oost Gelre, Doetinchem, Bronckhorst, Berkelland, Zutphen, Lochem
  • Veluwe: Wageningen, Rozendaal, Rheden, Brummen, Voorst, Apeldoorn, Barneveld, Scherpenzeel, Nijkerk, Putten, Ermelo, Harderwijk, Nunspeet, Epe, Heerde, Elburg, Oldebroek, Hattem

De Airborneregio richt zich vooral op Market Garden, de Slag om Arnhem. Voor de herdenking van die periode elk jaar in september, hebben we Overbetuwe aan de Airborneregio toegevoegd. Dit vanwege de rol van de ‘Polen van Driel’ in deze strijd. Overbetuwe is al heel lang bij de herdenking van de Slag om Arnhem betrokken. Voor de periode daarna, tussen Market Garden en de Bevrijding, werkt Overbetuwe samen met de andere gemeenten in het Rivierengebied. Zij brengen deze relatief onderbelichte periode van ‘bruggenhoofd – evacuatie – onderwaterzetting – luchtoorlog – bevrijding’ voor het voetlicht. Op haar beurt richt de Airborneregio zich samen met de Veluwe op het verhaal ná de Slag om Arnhem. De honderdduizenden evacués uit Arnhem en omgeving die hun toevlucht zochten. Maar ook vanwege de bevrijding door de Canadezen.

In de Achterhoek staat de bevrijding centraal. Nederland is bevrijd vanuit het oosten, vanuit de Achterhoek. De Achterhoek wil 75 jaar vrijheid vieren. In de regio. Maar ook met gemeenten, organisaties en inwoners uit de Duitse grensregio tijdens het evenement ‘Samen de vrijheid vieren’.  

De regio Nijmegen richt zich op 3 verhalen:

  • Market Garden
  • het Rijnlandoffensief dat in februari 1944 vanuit dit gebied startte
  • de Bevrijding