Wageningse molen geeft sfeer en voedsel aan de stad

Molen De Vlijt is het middelpunt van Wageningen, op allerlei manieren. Door reparaties en vernieuwingen kan hij ook de komende jaren graan malen en mensen verbinden. Dankzij de betrokken gemeente en bedrijfseigenaar en met wat hulp van ons blijft deze oer-Hollandse molen ‘de hartslag van de stad’.

Bijschrift foto: burgemeester Floor Vermeulen en Wethouder Guido van Vulpen voor molen De Vlijt in Wageningen.

Hartslag van de stad

“Wageningen is een oude stad”, vertelt burgemeester Floor Vermeulen. “Met van oudsher industrie, en landbouw eromheen voor de inwoners. De molen is een overblijfsel uit die tijd.” Wethouder Guido van Vulpen vult aan: “Een molen midden in een stad is bijzonder. Je loopt hem niet zomaar voorbij. Alleen al het geluid van die wieken is indrukwekkend.” Vermeulen noemt het ‘de hartslag van de stad’.

Samen naar de molen

De molen trekt mensen aan. Van Vulpen: “In Wageningen kopen veel mensen graag lokaal geproduceerd voedsel. Op zaterdag fietsen ze naar de molen om meel te kopen. Daarmee bakken ze hun brood en pannenkoeken.” Dan kunnen ze ook naar boven om te zien hoe de molen werkt. Vermeulen: “Doordat ze daar anderen tegenkomen, heeft de molen ook een sociale functie.” Wageningen heeft veel internationale studenten en medewerkers. Van Vulpen: “Als ik bij mooi weer langs de molen kom, staat er altijd wel iemand met diens familie foto’s te maken.”

Hele buurt betrokken bij Molenmarkt

Elk jaar staan in de wijk rond de molen zo’n 150 kramen met lokale producten en van verenigingen. De 1e kleine markt werd georganiseerd door de vroegere molenaar. Bijna 50 jaar later wordt de Molenmarkt georganiseerd door een grote groep vrijwilligers uit de wijk, waaronder een van de molenaars. Van Vulpen woont al jaren in de buurt van de molen en ziet hoe de markt de hele buurt verbindt. De molen bezoeken hoort daar ook bij; op die dag klimmen honderden mensen naar boven.

Molen als bedrijf

Toen gemeente Wageningen het rijksmonument in 1972 kocht, stond alleen de stenen romp er nog. Maar sinds 1979 maalt een molenbedrijf dagelijks graan. “Dit is een van de weinige molens in Nederland die nog beroepsmatig maalt”, vertelt Bart Mols. Hij nam in 2012 het bedrijf over. Dat maalt graan voor bakkers en verkoopt meel in de molenwinkel. “We gebruiken waar mogelijk Nederlands graan, deels zelfs uit Wageningen en Hemmen. En het meeste is biologisch.”

Brood verdienen met oude technieken

Personeel en bezoekers vinden het een bijzonder bedrijf. Mols: “Veel mensen zijn verbaasd dat we in deze moderne tijd met oude technieken ons brood verdienen.” Wel heeft de molen een paar moderne machines. Zoals een elektrische motor die een koppel stenen laat draaien als er geen wind is. “De klanten verwachten hun meel, wind of geen wind. Maar zodra het kan, gebruiken we de wind. Dat gaat bijna net zo snel en wind is gratis.”

2 nieuwe wieken

Toen er hoogbouw vlak bij de molen kwam, kregen de wieken niet meer genoeg wind. Daarom liet Mols 1 wiek vervangen door een stroomlijnsysteem. “Die heeft een klep die vanzelf open en dicht gaat. Daardoor draaien de wieken al bij minder wind”, legt Mols uit. In 2022 bleek dat er een scheurtje zat in de lasnaden van de andere wiek. Een probleem waar veel molens last van hadden. Vanwege de veiligheid mocht de molen van de gemeente niet meer draaien. Eind 2024 liet de gemeente die wiek vervangen. Mols is erg blij met hoe de gemeente de molen onderhoudt.

Goede huurbaas

De burgemeester en wethouder vinden dat logisch. Van Vulpen: “De gemeenteraad heeft besloten dat de molen belangrijk erfgoed is. En we verhuren een werkende molen. Daar hoort onderhoud gewoon bij.” Als goede ‘huurbaas’ vernieuwden ze de elektrische installaties, zodat de molen ook zonder wind kan malen – en toen de wieken eraf waren. Ze zorgden voor toiletten, behandelden de muren zodat er geen vocht meer doorheen komt en haalden het mos van de romp. Van Vulpen: “Dat er veel moest gebeuren, gaf spanning. Nu heeft iedereen er vertrouwen in dat de molen de komende jaren een mooie plek is en blijft.” Vermeulen: “Wij deden wat nodig was, achter elkaar, met een goed plan en genoeg geld. Dan krijg je dit mooie resultaat.”

Provincie helpt met geld en kennis

Gemeente Wageningen is blij met de hulp die ze daarbij kregen. Vermeulen: “We werken fijn samen met Monumentenwacht, Vereniging Molenfederatie Gelderland, Vereniging De Hollandsche Molen, Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en de provincie. Ineens kan er veel geld nodig zijn, zoals vanwege het scheurtje in de wiek.” De provincie betaalde de helft van de kosten en begeleidde het proces, zodat dit erfgoed blijft draaien en mensen het kunnen beleven. Vermeulen: “Wij hebben maar 1 molen; in Gelderland staan er veel meer. Daarom is het zo fijn dat de provincie haar kennis deelt en meedenkt. Dan staan we er als gemeente niet alleen voor.”

Houd rekening met molens

Steeds vaker houden hoge gebouwen of te hoog groen de wind tegen. De omgeving van een molen heet de molenbiotoop. 2025 is het Jaar van de Molenbiotoop. We lieten onderzoek doen naar de Gelderse molenbiotopen in 2024. Deze Molenbiotoopinventarisatie Gelderland 2024 helpt u om rekening te houden met de molen bij veranderingen in de omgeving. Op de website van De Hollandsche Molen vindt u voorbeelden en tips.

Bezoek een molen tijdens de Gelderse Molendagen

Kom op zaterdag 1 of zondag 2 november 2025 naar een molen bij u in de buurt. Ook molen De Vlijt is open, op zaterdag 1 november.

Bezoek een molen