Veelgestelde vragen

We willen een schoon, gezond, veilig en welvarend Gelderland. Daarom hebben we veel ambities om welvaart en welzijn vooruit te brengen, voor deze en volgende generaties. Omdat de ruimte beperkt is, is het combineren van opgaven en het maken van slimme keuzes belangrijk. Bijvoorbeeld op het gebied van wonen, infrastructuur, natuur, industrie, recreatie, bedrijventerreinen en nieuwe vormen van landbouw en energieopwekking. Om de plannen die we hebben in samenhang op te pakken met gemeenten, provincie en Rijk werken we aan regioarrangementen. De regioarrangementen zijn het fundament voor samenwerking met alle gebiedspartijen. Daarin geven we aan wat we belangrijk vinden en hoe we keuzes en afwegingen maken. Met die ‘waarden’ voor ogen, zijn verbindingen en afwegingen te maken tussen de verschillende sectorale belangen. De regioarrangementen vormen de basis voor de nader uit te werken gebiedsprogramma’s en voor realisatie daarvan. Dat betekent dat het regioarrangement wel agenderend zal werken voor mogelijke nieuwe beleidsontwikkelingen en besluiten die dit met zich meebrengt, maar in zichzelf geen nieuw beleid is.

We nemen de huidige afspraken en kwalitatieve doelen op in het regioarrangement. En geven daarbij zo concreet mogelijk (met aantallen of locaties) aan waar de doelen een nadere samenhang of keuzes vragen. Dit kan ook gaan om innovaties, uitwerkingen of combinaties van doelen. We werken dit regio- dekkend uit. In de regioarrangementen brengen we ook op hoofdlijnen in beeld wat er nodig is aan middelen (capaciteit, geld), tijd, inspanningen en vervolgafspraken om dit verder te brengen. Parallel met de regioarrangementen brengen we ook bestaande gebiedsprogramma’s in beeld. En benoemen we mogelijk aanvullende onderdelen. De provincie is bereid een rol te nemen als schrijver van het regioarrangement, maar haalt hiervoor graag input op bij de medeoverheden. De regioarrangementen hebben dezelfde opbouw met onderdelen zoals ‘Wat voor regio willen we zijn’ naar de toekomst, met een ‘Perspectief natuur en landbouw’, ‘Ordenende netwerken voor energie en (circulaire) economie’ en ‘Leefbare steden en regio’s’. Zo kunnen we onderlinge verbanden maken over de regio’s in Gelderland heen.

Rijk, provincie, gemeenten en waterschappen werken samen aan een koers voor de komende 20 tot 30 jaar. We beginnen niet op nul: er zijn bijvoorbeeld al afspraken gemaakt in de Regionale Energie Strategieën of de Woonagenda en er zijn ontwerp-kaders opgesteld voor een Vitaal Gelders Landelijk Gebied. Deze afspraken leggen we met de 4 overheden vast in 7 regioarrangementen. De provincie brengt deze 7 regioarrangementen samen in één ruimtelijk voorstel. Er wordt voorafgaand aan de uitwerking van de regioarrangementen geen verdeling gemaakt van doelen uit de provinciale agenda naar de regio’s, maar we gaan uit van bijdragen die passen bij de regio’s. De komende maanden bepalen we met elkaar of en waar nog een extra inspanning nodig is. We brengen dit in beeld in regioateliers en werkbijeenkomsten. Als blijkt dat de optelsom (ruimtelijk) niet past, dan zullen we als medeoverheden daar met elkaar een verdere uitwerking op organiseren in de werkbijeenkomsten van maart tot en met juni.

We leggen de concept regioarrangementen (tussen juli en november ) ter consultatie voor bij Gedeputeerde Staten, de Colleges van B&W, het dagelijks bestuur van de waterschappen en het Rijk. Het is aan deze dagelijkse besturen hoe zij hun volksvertegenwoordigers willen informeren. We streven ernaar een gezamenlijke lijn uit te werken voor de gemeenten, waterschappen en provincie. Welke rol het regionale bestuur voor zichzelf ziet in deze procesgang, is onderwerp van gesprek (JPG 574 kB).

Elke overheid bepaalt zelf of zij het concept regioarrangementen ook voorlegt aan hun volksvertegenwoordiging (zoals gemeenteraden en algemene besturen van waterschappen). De provincie legt het ruimtelijk voorstel ter besluitvorming op 27 september voor aan Provinciale Staten, waarna zij het ruimtelijk voorstel indient bij het Rijk. Als er tussen medeoverheden geen gezamenlijk beeld ontstaat van de opgaven in samenhang, dan zal de provincie haar regierol hierin nemen. De regioarrangementen 2023 zijn in december gereed.

Bekijk de tijdbalk regioarrangementen middels een afbeelding (JPG 504 kB)

Het Rijk heeft een startpakket opgesteld met de nationale ruimtelijke opgaven. Aan de provincies is de opdracht gegeven om hier een vertaling van te maken naar provinciaal niveau en afspraken te maken over of en hoe we deze opgaven realiseren. Dit doen we in de regioarrangementen. De provinciale agenda is daarbij het provinciale startdocument. Hierin hebben we de rijksdoelen en Gelderse bestaande ambities bij elkaar gebracht en hoe we naar de opgaven kijken. Ook de onderdelen van het provinciale programma Agrifood zijn verwerkt, zoals de ondersteuning van provincie Gelderland naar verduurzaming van de landbouw. De provinciale agenda geeft richting en ruimte. Het gaat in de praktijk om de vraag welke regio (en welke provincie) we willen zijn. Op die manier, met die ‘waarden’ voor ogen, zijn verbindingen en afwegingen te maken tussen de verschillende sectorale belangen. Een belangrijke vraag is of de beoogde uitkomst – de 7 regioarrangementen – samen en in samenhang ook optellen tot wat we met elkaar aan waarden en doelen in de regio (en in Gelderland) willen bereiken, en welke stappen we in de tijd hiervoor zetten. Als er nieuwe ontwikkelingen bij het Rijk zijn, kan dat tot aanpassingen van de provinciale agenda leiden. De provinciale agenda bespreken we met het Rijk om te toetsen of we voldoende invulling geven aan de rijksdoelen. In het regioarrangement voegen we zowel de provinciale waarden en doelen als de waarden van de medeoverheden samen.

Het programma Vitaal Landelijk Gebied is de Gelderse vertaling van de opdracht van het Rijk vanuit het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG). We werken aan een gebiedsprogramma voor Gelderland dat we voor 1 juli 2023 aanbieden aan de minister van Natuur en Stikstof. Het programma richt zich op een gezond, vitaal en leefbaar landelijk gebied van Gelderland. Hierin staat beschreven welke maatregelen nodig zijn voor een sterke natuur, schoon en voldoende water, een gezonde bodem en de veranderingen van het klimaat. Met een helder perspectief voor een toekomstgerichte, duurzame en rendabele land- en tuinbouw in onze provincie. Want de land- en tuinbouw vormen een belangrijke sleutel in het bereiken van die doelen. Dat betekent dat het programma dat in juli aan het Rijk wordt voorgelegd deels vast zal liggen (vanwege wettelijke kaders, niet onderhandelbaar) en deels een voorbehoud kan bevatten voor inbedding in het regioarrangement, dat eind 2023 voor besluitvorming aan de dagelijkse besturen wordt aangeboden.

Hoe wordt het programma Vitaal Landelijk Gebied verweven met het proces om te komen tot regioarrangementen en de afspraken met het Rijk die daarvan zijn afgeleid? Wij maken met het Rijk afspraken over doelen voor het landelijk gebied die voor een deel nog niet helemaal zullen zijn uitgewerkt en waar via het spoor van regioarrangementen nog nadere uitwerkingen voor nodig zijn. Dat deel wat wel concreet al is uitgewerkt, nemen we op in het programma Vitaal Landelijk Gebied. Die zullen opgaan in de regioarrangementen. De consultatie van het Programma Vitaal Landelijk Gebied en de regioarrangementen gebeurt gezamenlijk. In het regioarrangement moet de integratie plaatsvinden tussen de opgaven in de regio.

Meer landschap, meer stad. In de regio’s Foodvalley en de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen zijn de komende jaren 100.000 nieuwe woningen nodig. Dat doen we op een unieke manier: we bouwen nieuwe woningen én versterken de leefomgeving. De verwachting is dat er tot 2040 zo’n 100.000 nieuwe woningen nodig zijn in dit gebied. Hiervan worden 60.000 woningen in de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen gebouwd en 40.000 in Regio Foodvalley. Een belangrijke vraag is waar die woningen dan moeten worden gebouwd. En – niet minder belangrijk: wat is nodig om die woningen te kúnnen bouwen op het vlak van leefomgeving, mobiliteit en economie? De 2 regio’s, het Rijk, de provincies Gelderland en Utrecht, drie waterschappen en 26 regiogemeenten hebben daar de afgelopen jaren over nagedacht en afgesproken hóe ze dat willen doen. Dat is de Verstedelijkingsstrategie Arnhem Nijmegen Foodvalley.

In de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) benoemt het Rijk NOVEX-gebieden. NOVEX staat voor Nationale Omgevingsvisie Extra. NOVEX gebieden zijn gebieden die aangewezen zijn voor grote ruimtelijke transities en waar een apart ontwikkelperspectief voor nodig is. Er zijn 16 gebieden en voor ieder gebied komt ook een programma. Dat ontwikkelperspectief en programma stellen rijk, twee provincies, 3 waterschappen en 2 regio’s samen op. Voor deze gebieden worden plannen gemaakt voor een duurzame gebiedsontwikkeling voor (woning)bouw, werklocaties, infrastructuur, energietransitie en landelijk gebied. Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen en de Foodvalley zijn samen één van de NOVEX-gebieden die het Rijk in de NOVI onderscheidt. De verstedelijkingsstrategie die we net samen hebben opgesteld vormt de basis voor het NOVEX ontwikkelperspectief, waar we opgaven voor landelijk gebied, energie aan toe voegen.

In een Regionale Energiestrategie (RES) wordt beschreven waar zonne- of windprojecten wel of juist niet kunnen komen en wat de impact is op de energie-infrastructuur. Er staat ook in met welke warmtebronnen wijken en gebouwen het beste duurzaam verwarmd kunnen worden. De opgaven en ambities uit de RES krijgen pas juridische status als het wordt vastgelegd via documenten van de Wet Ruimtelijke Ordening of Omgevingswet. Denk aan structuur- of omgevingsvisie, omgevingsplannen en programma’s. De RES 1.0 is bestuurlijk vastgesteld door de gemeenteraden, Provinciale Staten en algemeen besturen van de waterschappen. Daarmee is de RES 1.0 bestuurlijk bindend.

Gelderland is de grootste provincie van Nederland. Een provincie met gebieden met elk een eigen dynamiek. We kijken per gebied wat we willen bereiken, welke partners we daarbij nodig hebben en hoe we dat willen doen. Gelderse Gebiedsagenda’s zijn een belangrijk instrument om een bijdrage te leveren aan het realiseren van onze doelen in de gebieden. Deze zullen naar de toekomst toe sterker onderdeel worden van de regioarrangementen en gebiedsprogramma’s en in de uitvoering van het regioarrangement een mogelijk uitvoeringsinstrument vormen.