De nominaties GPRK 2022

Op de hooggelegen akker in de buurtschap De Heurne bij Dinxperlo ligt deze Rijksmonumentale scholtenboerderij. Het ligt in de karaktervolle Achterhoek, met agrarische landerijen, boerenerven, beken, bosschages, houtwallen en bochtige weggetjes. In 1260 was het de plek waar mensen uit de regio hun afdrachten in de vorm van geld, graan of vee voldeden. De huidige bewoners van De Welsker hebben met de nodige durf de bouwvallen en verwaarloosde gronden omgezet in een aantrekkelijk erf, passend in de authentieke sfeer van de Achterhoek. De bewoners willen nadrukkelijk deze plek en de bijgebouwen toegankelijk maken en de locatie delen met buurtgenoten en geïnteresseerden. Er worden culturele activiteiten zoals muziekuitvoeringen en vergaderingen voor maatschappelijke doeleinden georganiseerd. Ook de buitenruimte is opgeknapt met de nodige toevoegingen: in het landschap verzonken zonnepanelen, hemelwateropvang, gebruik van waterdoorlatende lokale erfverharding (Achterhoeks Padvast),  boomgaard met hoogstam vruchtbomen van oude rassen geheel omzoomd met een streekeigen meidoornhaag, en stroken bosplantsoen met inlands loofhout. In samenspraak met gemeente Aalten, Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en met uitvoerende instanties is er een mooi resultaat neergezet. Voor wat betreft de buitenruimte moeten nog de laatste werkzaamheden worden verricht. 

Ingezonden door Vincenth Schreurs, architect

Avenu 1895 is een nieuwe en eigentijds woonomgeving. Het is gelegen aan de rand van het centrum van Arnhem op de overgang van de wijken Spijkerkwartier en Het Broek. Deze nieuwe stedelijke ontwikkeling is gebouwd in de periode 2018 – 2021. Avenu 1895 is een voorbeeld van binnenstedelijk verdichten: door het stapelen van functies en het slim benutten van loze ruimte is het mogelijk geworden om 163 woningen toe te voegen. De locatie heeft een rijke geschiedenis die meer betekenis krijgt als in 1895 een van de 1e Nederlandsche Ambachtsscholen in gebruik wordt genomen. In de loop van de tijd is er veel bij- en aangebouwd. Aan het begin van deze eeuw resulteerde dat in een volledig volgebouwd en versteend gebied. Aan de schoolfunctie is met de verhuizing van het onderwijs in 2009 een eind gekomen. Al de latere aanbouwen van de vorige eeuw worden begin van deze eeuw gesloopt en zo ontstaat er een groot open gat met aan de noordzijde het 19e-eeuwse monument. De voormalige ambachtsschool is nu omgevormd naar een karakteristiek woongebouw met 40 lofts, met respect voor gevels, maatvoering, materialen en indeling. En in samenhang met de oudbouw zijn 4 woongebouwen op een parkeerkelder gebouwd, met een stedenbouwkundige opzet van een half-open hofbouw. De 123 nieuwbouwappartementen vormen samen met de oorspronkelijke bouw een groot hof dat openbaar toegankelijk is. De inrichting van de tuin stimuleert sociale interactie tussen de bewoners van Avenu 1895 onderling en de bezoekers en passanten van de tuin. Eigenaar, ontwerpers, aannemers en gemeente Arnhem zijn trots op het resultaat. Zo inspireert Avenu 1895 bestaande stedelijke gebieden, in dorpen en steden, verdichting ook te zien als kans voor vergroenen.

Ingezonden door Johan Blokland namens ontwerpteam (opZoom architecten, Inbo en Felixx)

In de noordelijke dorpsrandzone van Eibergen is de Kruidenhof aangelegd en ingericht. Het ligt op een markante plek bij de Mallumse Molen, een onderslagwatermolen aan de Berkel. Het is een groene plek geworden voor spelen, leren en ontmoeten in Marke Mallem. Het is een gebied met een duidelijke meerwaarde voor recreatie en toerisme. De Kruidenhof is een trekker geworden en een plek met een recente voorgeschiedenis van tennisbaan en daarvoor natuurzwembad. De hof is ontworpen door een tuin- en landschapsarchitect. Het voormalige tennisclubgebouw is nu bezoekerscentrum. Bij de ontwikkeling van de Kruidenhof zijn veel materialen uit de zwembad- en tennistijd hergebruikt. De ontmoetingsruimte is na vertrek van dagopvang multifunctioneel gemaakt met een nieuw verdienmodel: verhuur voor diverse activiteiten aan bedrijven en organisaties. Een fraai architectonisch afdak met sedum vervangt het afdak van plastic golfplaten. De tuin is breder toegankelijk gemaakt voor activiteiten voor een jongere doelgroep. Er zijn nieuwe elementen toegevoegd: een leessilo beschilderd door een lokale kunstenaar, een klein amfitheater met podium en overkapping met een doek voor schaduw en tegen regen, een natuurspeelplek en tevens uitzichtoren, en een zonnewijzer in de vijver. De 1e trouwerij is al in het amfitheater gehouden. Wandelpaden zijn op natuurlijke wijze verhard met Achterhoeks padvast, waardoor de tuin ook toegankelijk is met rollators en rolstoelen. Diverse lokale groepen zijn betrokken bij de Kruidenhof en werken samen met de gemeente. De uitvoering van het totale plan leidde tot groei van het aantal vrijwilligers van 40 naar 60. Ook zijn er meer jongere vrijwilligers bij gekomen. De Kruidenhof is een voorbeeld voor dorpen, maar ook stadswijken, om mooie en toegankelijke plekken te maken in de dagelijkse leefomgeving van haar inwoners. Zowel jong als oud.

Ingezonden door Peter van Heek, een van de vrijwilligers en voormalig directeur van Vereniging Dorpshuizen en Kleine Kernen in Gelderland

In het stroomgebied van de Baakse Beek en Veengoot, vanaf iets ten zuidoosten van Ruurlo tot iets ten westen van Vorden, is in dit landelijk gebied met hoge natuur- en landschapswaarden water belangrijk. Het zijn de landgoedeigenaren die stap voor stap het voortouw nemen samen met het waterschap. Een 1e uitvoering was in september 2020 gereed, op de Wildenborch. Een 2e uitvoering is sinds juni 2022 op ’t Medler aan de gang. Deze wordt begin 2023 afgerond. Het doel is om komende jaren elk jaar minimaal 1 project of landgoed in uitvoering te nemen waar veel partijen betrokken bij zullen zijn.

In de Landgoederenzone Baakse Beek zijn landschap en de natuurlijke ontstaanswijze van het gebied leidend in het watersysteemontwerp. Het agrarisch landgebruik past zich aan aan de mogelijkheden en beperkingen van het natuurlijk bodem- en watersysteem. Daarbij is het opzettelijk onder water zetten van een gebied een vorm van watervoorraadbeheer. Kwel, broekbos en klimaatbestendige beplanting en opgeleide beken zorgen ervoor dat het gebied beter beschermd is tegen het veranderende klimaat.

Enkele cijfers van landgoed ‘t Medler: 300 hectare herinrichting watersysteem, waarvan 30 hectare nieuwe natuur. Ongeveer 100 hectare vrijwillige kavelruil pachtgronden. Ruim 2 kilometer beekherstel (Kaderrichtlijn Water). Vele kilometers primaire watergangen ondieper gemaakt of gedempt. Circa 3 kilometer nieuwe landschapsvolgende, zeer ondiepe geulen gegraven. Herstel cultuurhistorische elementen zoals opgeleide beek met aquaducten en herstel landschapselementen zoals lanen en heggen.

Meer dan voorheen zal gebiedsontwikkeling moeten starten bij het leidend laten zijn van de bodem- en watersystemen. Met aandacht voor én gebruikswaarde (agrarisch gebruik, biodiversiteit), én toekomstwaarde (klimaatbestendig in meerdere opzichten) én belevingswaarde (landschap, natuur, cultuurhistorie). Eindresultaat voor de Baakse Beek en omgeving: kleinschalig landschap met water, bossen, open natuur, landbouw, kastelen en lanen versterkt.

Ingezonden door Astrid Stokman, Waterschap Rijn en IJssel

Het Zonneprojectproject bevindt zich in het buitengebied van Culemborg, op en naast het boerenerf van een melkveebedrijf, tevens gelegen naast een natuurgebiedje. Het project is gestart in mei 2019 en uitgevoerd in september 2022. Het familiebedrijf draagt op deze manier bij aan de grote opgaven van deze tijd: duurzame voedselproductie, energieopwekking en biodiversiteit. Initiatiefnemers stellen hun daken en land beschikbaar aan een lokale energiecoöperatie. Het project begon met de asbestsanering van de daken, ruim 2500 vierkante meter. Samen met de energiecoöperatie is gekozen voor duurzame energie-opwekking. Omdat de nodige netaansluiting voor alleen zon op dak te kostbaar was, kwam een veldopstelling ter sprake. Horizontale panelen waren geen optie op de grond.  Grond is nodig voor het extensieve agrarisch bedrijf. Hierbij beschikt het bedrijf over een grote oppervlakte, maar met weinig zorg.  Via de energiecoöperatie is het idee geopperd voor verticale panelen, waarbij meervoudig landgebruik mogelijk is. Hierdoor konden de koeien nog steeds grazen in het veld en kan er worden gemaaid. Daarnaast leveren verticale panelen meer kilowattuur en ook op piekmomenten zoals in de ochtend en namiddag. De panelen volgen de lijnen van de greppels die door de kleigrond al aanwezig zijn. De panelen hebben wel impact op het landschap omdat ze ook hoger zijn dan horizontale panelen. Dit heeft ook voor discussies gezorgd. Om toch de ruimtelijke kwaliteit te behouden en aansluiting te vinden bij het naastgelegen natuurgebied is besloten om struwelen (begroeiingen van struiken en bomen, die meestal niet hoger worden dan zo'n vijf meter) langs het veld te planten. Het zicht op de panelen wordt minder en tegelijk wordt de biodiversiteit verhoogd. Een deel van het veld wordt met kruidenmengel ingezaaid zodat het een goed leefgebied voor de patrijs wordt. Hierdoor wordt ook overige biodiversiteit op en rond het bedrijf vergroot.  Zo wordt Zonneproject Den Heuvel een interessant voorbeeld van hoe koppelkansen kunnen worden benut op de vele boerenerven. Maar zo mogelijk ook op de vele burgererven in het buitengebied in verbinding met de lokale gemeenschap.

Ingezonden door Gijs de Raad van DERAAD vof, melkvee en paardenpension bedrijf

Het centrumgebied ligt midden in het Nationaal Park de Hoge Veluwe. Dit is een uitgestrekt natuurgebied met bossen, stuifzanden en heidevelden. Het ligt tussen Otterlo en Hoenderloo. In opdracht van Stichting Nationaal Park de Hoge Veluwe vond de herinrichting van het centrumgebied plaats tussen 2018 en 2022. Gebaseerd op een cultuurhistorische visie en een totaalplan. Het centrumgebied werd als leeg, stenig en ongezellig ervaren. Het Marchantplein is omgevormd van een hard plein met een stadse uitstraling naar een veel ‘zachtere’ plek met een landschappelijk karakter. Het nieuwe gebied toont zich als een informele open plek in het bos, waar bospaden bij elkaar komen en de natuur het belangrijkst is.  Rond deze ‘open plek’ staan 3 gebouwen, ieder met hun rug tegen het bos. Restaurant De Koperen Kop voldeed niet meer en is vervangen door het Parkpaviljoen. Hierin zijn een restaurant, ontvangstbalie, vergaderruimtes, toiletten en de parkwinkel gecombineerd. Het Museonder wordt intern vernieuwd maar blijft behouden. De fietsherstelwerkplaats is gebleven maar de kap is gedraaid. Hierdoor wordt de zichtlijn richting het Pampelse Zand geopend en start de rondwandeling van het ‘Landschappenpad’ visueel al op het plein. De klinkervlakte maakte plaats voor halfverharding met (deels) verhoogde groen ‘eilanden’ gevuld met heideschraalgrasland en inheemse bomen die aansluiten op de directe omgeving. Het landschap loopt zo echt door tot op het plein en het plein is klimaatbestendig geworden, inclusief infiltratie van hemelwater. Aansluitend op het nieuwe halfverharde centrumplein ligt de vernieuwde fietsenstalling. De ontsluiting, logistiek en verankering in haar omgeving is allemaal opgenomen in het ontwerp, net als de gebruiksfuncties en bebouwing rondom het plein. Deze nieuwe herinrichting, resultaat van lange adem en doelen vasthouden, toont de waarde van eigentijdse en landschappelijke ontvangst- en verblijfplekken, gecombineerd met goede architectuur. Om op meer plekken toe te passen.

Ingezonden door Hank van Tilborg, H+N+S, landschapsarchitecten

Pluktuin Gelukkige Groenten ligt nabij Malden en direct naast de woonwijk Hatert, Nijmegen. Het is gerealiseerd in 2021. Het is een kleinschalige vorm van stadslandbouw die de keuze uit de supermarkt naar het land brengt. Bij de pluktuin kan je gedurende het jaar 80 tot 100 verschillende gewassen zelf komen oogsten. Dit zijn groentes, kruiden, klein fruit en bloemen. De ruimtelijke inrichting zorgt voor een prachtig uitzicht over een hectare met veel verschillende kleuren en lijnen op fietsafstand van de stad Nijmegen. Omdat de klanten geen pakketje krijgen maar zelf komen oogsten (op vertrouwen) is een duidelijke inrichting van het perceel essentieel. Ze kunnen zelf naar de tuin komen en deze is altijd open. Hiervoor zijn duidelijke looppaden gemaakt, inclusief  vakindelingen en stroken. De bewuste consument wil dat voedsel duurzamer wordt geproduceerd, zij worden klant van de pluktuin (nu ongeveer 250 mensen) en dragen bij dat de eigenaren bodemvruchtbaarheid en de biodiversiteit worden verbeterd. De initiatiefnemers zijn ook bezig met natuureducatie op scholen: kinderen kennis laten maken met moestuinieren (waar komt ons voedsel vandaan?) en seizoensgroentes (wat kan er in de Nederlandse natuur groeien?). Ze ontvangen geen subsidies of zorggeld en zijn in hun 2e jaar al financieel gezond. De initiatiefnemers hebben inspiratie gehaald uit Community Supported Agriculture (CSA) ondernemingen in het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk. Verschillende onderdelen zijn gecombineerd en zijn samen gekomen in de grootte en indeling van de pluktuin. Ambitie: “We willen iedereen in omgeving Nijmegen de kans geven groentes te komen oogsten in een lokale pluktuin. Deze winter openen we een 2e pluktuin in Ooij (Nijmegen-Oost). In 2023 willen we ook een tuin bij Nijmegen-Noord openen. Wie volgen?”

Ingezonden door Jorian Damen, mede eigenaar Pluktuin Gelukkige Groenten

In het bestaand stedelijk gebied is voortvarend een woonwijk omgevormd naar een groene, duurzame en aardgasvrije wijk. Dit is uitgevoerd in de Bloemenbuurt van Didam, een dorp gelegen in de groene gemeente Montferland. De Bloemenbuurt is een jaren 60 wijk met 630 woningen waarvan ruim 200 van woningbouwverenging Plavei. Het participatietraject met de bewoners startte in 2018. De  uitvoering van het project startte in 2019. De planning is: in oktober 2023 alle woningen aangesloten op het warmtenet en de wijk is geherstructureerd. De uitkomst van het participatietraject was dat er meerdere doelen uitgesproken werden, te weten: meer groen, meer parkeren, een ontmoetingsplek en aardgasvrij met een warmtenet. Dit was dé kans om de krachten te bundelen voor een groene duurzame wijk. 

Opgave: het maken van een groene duurzame wijk door renovatie en sloopnieuwbouw van ruim 200 woningen van Plavei, herstructurering van het openbaar gebied met meer ruimte voor groen en parkeren en integratie van een lokaal warmtenet. Er is in overleg met bewoners een gedeelte van de voortuinen (2 meter) ‘ingeleverd’ om in de straten meer parkeergelegenheid en groen te maken. In deze strook is het warmtenet gelegd en is de ruimte ingevuld met struiken, bomen en hemelwater-infiltratievoorzieningen. De aanplant voeren ze dit najaar uit. Midden in het park staat het Energiehuis waarmee de warmte voor het warmtenet wordt opgewekt. Het Energiehuis is ontworpen als een paviljoen (aangekleed met sloophout) waar bewoners elkaar kunnen ontmoeten. Ruim 80% van de woningen zijn aangesloten op het warmtenet. Dit project draagt tevens bij aan verbetering van de doorstroming van verkeer, leefbaarheid, beeldkwaliteit en groenstructuur waardoor de ‘verloederde’ wijk minder eentonig en veiliger is geworden. In het Bloemenpark zijn bijeenkomsten, is er sociale interactie en scholing. Het is nog niet helemaal gereed maar nu al een project dat gezien wordt en uitnodigt om de energietransitie overal aan te gaan.

Ingezonden door Robin Sommers, Woningcorporatie Plavei

Een nieuwe woonwijk is gebouwd aan de rand van Hoevelaken, in de overgang naar het Hoevelakense Bos en Huize Hoevelaken. Het is een landschap waarbij de verkaveling volgens een bepaald patroon plaatsvond (slagenlandschap) tussen Hoevelaken en Nijkerkerveen. De wijk is ontstaan in de periode

2020 – 2022. Woonpark Hoevelaken is een onderscheidende gebiedsontwikkeling en een omvorming van een oude kantorenlocatie naar een unieke woonlocatie. Samenhang tussen bebouwing en openbare ruimte in een groene omgeving maken het een uniek woongebied. Het is een locatie voor allerlei doelgroepen, waar de Gemeente Nijkerk uitermate trots op is. De locatie is zorgvuldig gekozen en er is gewerkt aan een aantrekkelijke stedenbouwkundige opzet, met aandacht voor landschap, water en cultuurhistorie. Nadrukkelijk heeft ontwerpend onderzoek, waarbij verschillende partijen (ontwikkelaar, gemeente, omwonenden, Gelders Landschap) betrokken zijn geweest, geleid tot een opzet die recht doet aan de kwaliteiten van de plek. De leerpunten zijn: werken op basis van een open planproces, kwaliteiten met elkaar benoemen en deze drager van het plan maken. Woonpark Hoevelaken toont hoe uitbreidingsopgaven met inzet van goede samenwerking en ontwerpkracht leidt tot mooie gebieden met duurzame toekomst, ook bij klimaatverandering; om met elkaar vast te houden en door te zetten.

Ingezonden door Hendrik Visser, gemeente Nijkerk

De Stelt-Zuid ligt tussen de nieuwe wijken van het dorpse Lent en het historische centrum van Nijmegen. Aan de voet van de dijk van het rivierlandschap van de Waal, aan het Rivierpark met Spiegelwaal.

Het ontwerpproces startte in 2016 en de bouw van de woningen vanaf februari 2020 tot en met juli 2022. Tot het voorjaar 2023 wordt nog gewerkt aan woonrijp maken en aanleg van de laatste delen groen.

De Stelt-Zuid is een van meest markante plekken in de Waalsprong. Schakelpunt tussen stad en dorp, tussen landschap en rivier. Door een planproces waarbij mensen op elkaar konden reageren is een buurt ontstaan, waarin bewoners genieten vanuit hun woonkamer van het landschap.  Zij beheren dat landschap gezamenlijk beheren (sociale cohesie). Het stedelijk landschap is gericht op biodiversiteit en natuurinclusief bouwen. Voor de woningbouwopgave (inclusief kindcluster en gymzaal) is de samenwerking gezocht met commerciële vastgoedontwikkelaars en een woningbouwcorporatie. De uitwerking van het stedenbouwkundig ontwerp is tot stand gekomen door middel van diverse ateliersessies, waarin verschillende vakgebieden aan deelnamen. In de ontwerpopgave is de voorwaarde gesteld dat alle grondgebonden woningen een verbinding krijgen met het groen. Als uitgangspunt is gekozen om éérst het landschappelijke karakter vast te leggen door boomgaard, struinzone en watersingel in te tekenen. En vervolgens werden de woningen ingepast, waardoor ‘wonen in het landschap’ is ontstaan. 2 identiteiten zijn als kwaliteiten herkenbaar:

1. Het dijklandschap: dijkwoningen die omarmd worden door het dijklichaam, gelegen aan een struinzone met ruige grassen en olifantenpaden, aansluitend op het rivierlandschap van Spiegelwaal en Waal.
2. De boomgaard: het terugbrengen van een authentiek Betuws element, als groen hart en ontmoetingsplek tussen de woningen. 

Tevens zijn maatregelen genomen die inspelen op klimaatverandering: water langer vasthouden, voorkomen van hittestress door te kiezen voor meer groen (zo dicht mogelijk bij de woningen) en minder verharding. De omvangrijke woningbouwopgave in Nederland en in Gelderland vraagt om uitdagende oplossingen en nieuwe woonconcepten en inrichtingen en functiecombinaties. De Stelt-Zuid inspireert.

Ingezonden door Paul de Wit, gemeente Nijmegen

Het betreft de restauratie van de historische buitenplaats Huis Landfort, gelegen in een uiterste punt van de Achterhoek aan de Oude IJssel aan de rand van het dorp Megchelen. De omvang is 50 hectare. Vanaf 2017 is het werk aangevangen, van conceptontwikkeling tot uitvoering. Dat betekent dat de eeuwenoude (1434) historische buitenplaats Huis Landfort is ontdaan van lelijkheid en aan zichzelf teruggegeven met een verbluffend resultaat waarbij letterlijk alles is gerenoveerd/gerestaureerd. Hier is ingezet op harmonie en schoonheid. Huis Landfort is volledig gerestaureerd en voorzien van een herbouwd koetshuis. Ook kreeg het zijn in 1945 verloren moestuin weer terug, met een leifruitmuur en bakken om de plantjes ook in de winter te laten groeien.  De stichting werkte samen met lokale, provinciale en landelijke overheid (Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed); inclusief 4 projectarchitecten (park, moestuin, landhuis en koetshuis).  De stichting is levendig met bijna 100 vrijwilligers. Het landgoed is aantrekkelijk voor de vele bezoekers uit Nederland en uit het om de hoek gelegen Duitsland. Gestreefd wordt om het grote publiek kennis te maken met de traditionele waarden van historische buitenplaatsen als ‘helende plekken in onze tijd’. Huis Landfort moet op basis van de opbouw van de collectie (objecten en bomen/planten) uitgroeien tot een landelijke centrum voor de Nederlandse buitenplaatscultuur. Huis Landfort toont de waarde van restaureren, om erfgoed veilig en open te stellen. Keuzes die we vaker hebben gemaakt en weloverwogen moeten blijven doen.

Ingezonden door René W. Chr. Dessing, Stichting Erfgoed Landfort

Op deze plek in Velp is gekozen voor woningbouw, met behoud van karakteristieke delen van de oude bebouwing. Hierdoor is er geen standaard nieuwbouwproject gerealiseerd, maar een heel herkenbaar uniek wijkje met respect voor de historie van de plek. Voor deze locatie lag al lang een ontwikkelwens. De functie van metaalwarenfabriek was niet meer passend op deze plek in het dorp. Herbestemming van de fabriek bleek niet mogelijk en het zou goed zijn als er op deze plek een nieuwe woningbouwontwikkeling zou komen. Dit is lang niet gelukt onder andere door het stellen van te hoge doelen.  Ze hadden een te groot programma, wat niet passend was voor de locatie en geen oog had voor de plek, de historie en de gebouwen die aanwezig waren in het gebied. Daarom is het ontwerp uitgegaan van het behouden van (delen) van de bestaande bebouwing en deze inpassen in de nieuwe woonwijk. Hiermee is de cultuurhistorische waarde van het gebied vertrekpunt geweest en is de historie goed in het ontwerp opgenomen. Tijdens de bouw is met zorg gesloopt zodat karakteristieke delen behouden zijn. In de openbare ruimte zijn ook keuzes gemaakt die niet standaard zijn voor gemeente Rheden. Bijvoorbeeld parkeerplaatsen uitgevoerd met stelconplaten welke goed passen bij de locatie. Schaaldaken en een deel van de oude fabriekshal zijn behouden en krijgen een nieuwe functie. De sheddaken waren ook beoogd om te behouden, maar helaas was dit niet mogelijk. In de vormgeving van de nieuwe woningen zijn deze vormen van de daken wel teruggebracht. Er is een onderdoorgang gemaakt onder een deel van de schaaldaken door. Hierin is ook in metaal de naam van de wijk opgenomen: ‘Record’. Het project nodigt uit om de vele bebouwde en onbebouwde plekken in Gelderse steden en dorpen te zien vanuit een nieuw woonperspectief met verwijzingen naar historie en identiteit.

Ingezonden door Michiel Smid, gemeente Rheden

In het centrum van Tiel is boven de parkeergarage Westluidense Poort, op 200 meter van de Waal de Vlindertuin aangelegd. Deze tuin (van 2300 vierkante meter) is op initiatief van bewoners en in samenwerking met veel partijen, in de periode oktober 2020 tot en met mei 2021 aangelegd en ingericht. Meer dan 100 vrijwilligers verrichtte dit kleine wonder. De tuin ligt als een verbindend gekleurd tapijt tussen de 3 aan de tuin gelegen culturele instellingen: Bibliotheek Rivierenland, Cultuurgebouw Zinder  en Stadstheater de Agnietenhof. Een aantrekkelijke entree en een mooi gekleurd visitekaartje van de stad,: een mooie binnenkomer. De stichting wilde met een klimaat- en milieuvriendelijke aanpak een groots ‘feel-good-project’ van de grond te krijgen. Dat is gelukt. Haar doelen daarbij zijn: het versterken van de biodiversiteit binnen stedelijk gebied, het versterken van leefbaarheid en sociale cohesie, het aanwakkeren van de bewustwording bij een breder publiek van het belang van het versterken van de biodiversiteit. Wat betreft de bewustwording wil men ook meters maken: besloten is om ook biologische zaden (voor een groot deel uit de Vlindertuin, maar ook bij mensen thuis uit de (moes-)tuin) te verspreiden via de Zadenbibliotheek. Er zijn al bijna 3000 zakjes biologische plantenzaden uitgeleend. Bijzonder om te bedenken is dat al die zakjes plantenzaden bevatten die met de hand geplukt, gedroogd, geschoond, geadministreerd en in zakjes zijn gestopt door de vrijwilligers. Er is een grote cirkel van betrokkenheid rondom beide projecten (tuin en zadenbieb). De Vlindertuin wordt zeer intensief gebruikt door spelende kinderen/bezoekers die er een ijsje komen eten/planten komen bekijken/picknicken/yoga oefeningen doen/insecten en bloemen fotograferen/tekenen en schilderen. Met regelmaat zijn er rondleidingen voor (ook internationale) tuinclubs die de tuin willen bezichtigen. De samenwerking met de 3 culturele centra om de Vlindertuin heen is meer dan fijn. Ook zin om mooie plekken te maken in wijk, dorp of stad? Bezoek de Vlindertuin.

Ingezonden door  Gera van der Leun, Stichting TielCentrumXL

Recreatiegebied de Berendonck ligt zuidwestelijk ten opzichte van de stad Nijmegen, grenzend aan de wijk Dukenburg. Aan de andere zijde ligt de kern van Wijchen. Al voor een aantal jaren ontvouwt zich hier een regionale stadstuin voor recreatie en sport met telkens eigentijdse toevoegingen. Stedelijke ontwikkeling vraagt om keuzes in de openbare ruimte. Mensen zijn op zoek naar uitloopgebied, plekken om te ontspannen, sporten, feesten en recreëren. Op de Berendonck (160 hectare) worden deze behoeften samengebracht. De Berendonck is een gratis toegankelijk landschappelijk stadspark of regionale stadstuin waar verschillende stedelijke en regionale behoeften samen komen. Voor ontspanning kan iedereen terecht voor dagrecreatie, gecombineerd met zwemmen of een hondenwandeling en natuurlijk ook in Thermen Berendonck. Er is ruimte voor feestelijke en sportieve evenementen (respectievelijk Emporium en Strong Viking Run) en faciliteiten: gratis outdoor fitness, 3x3 basketbal, een watersportcentrum, golfbaan en een hardlooproute met obstakels rond het gebied. En heeft de natuur haar ruimte. De Berendonck kent een beleefbaar natuurdeel waar gewerkt wordt aan zoveel mogelijk biodiversiteit. Een voorbeeld is de geplaatste IJsvogelwand en het dassen snoepbos. Daarnaast wordt gewerkt aan een wandelweide voor grazers. De combinatie van deze gebruiksmogelijkheden levert een zeer rijk en interessant landschap op. 

Actueel is de inzet van de Berendonck als locatie voor sport en bewegen. Sportelementen zijn ingepast in de omgeving en worden verder gevoed door het thema meerjaarlijks te activeren met evenementen. Berendonck is een mooi project binnen de verstedelijkingsopgave, de verbinding van stad en buitenruimte en de bijdrage van private partijen aan de plek voor het publiek. Ook sport en bewegen verdient meer en meer een speciale plek in ruimtelijke ontwikkelingen.

Ingezonden door Kees Rutten Leisurelands

Midden in het centrum van Winterswijk, op de plek rondom het monumentale, voormalige raadhuis en postkantoor is een unieke binnenstedelijke verandering geweest. Straten en parkeerplaatsen zijn in de periode 2018-2022 omgevormd naareen park. Het doel van het project was om het dorp leefbaarder te maken en beter in te spelen op klimaatveranderingen (klimaatadaptatie). Ook was het de bedoeling om het centrum meer een geheel te maken en een flinke kwaliteitsslag door te voeren voor het centrum. In plaats van dat er allemaal auto’s doorheen rijden en geparkeerd staan, is er nu een groen rustpunt gemaakt. Daar kunt u zitten en kinderen kunnen in het Vrijheidspark spelen. Het bijzondere aan het project Vrijheidspark, is dat het in eerste instantie geen park was. Het waren in eerste instantie een aantal straten, waar bijzondere gebouwen aan liggen in een soort jaren 30-structuur. Het was een rommelige omgeving. De straten zijn omgevormd naar een zwierige parkloper met een nieuwe waterspeelplek, een speeluil en ruimte voor evenementen. Het resultaat is een klimaatadaptief centrumgebied, een verhoogde verkeersveilige omgeving waar kinderen op straat kunnen spelen. Het monumentale raadhuis, de kerk, en het Postgebouw liggen nu in het park en komen beter tot hun recht. Omdat ze omzoomd worden door beplanting en aan doorlopende bestrating in het park liggen. Zichtlijnen op deze gebouwen zijn benadrukt met de richting van de nieuwe parkloper en door alle overbodige elementen te verwijderen en de plek meer open te maken. Het belangrijkste resultaat is dat het intensief wordt gebruikt, door spelende kinderen, een vol terras bij het parkpaviljoen, druk bezochte evenementen en herdenkingen. Het Vrijheidspark wordt omarmd door de inwoners en bezoekers en is daarmee een aanwinst voor Winterswijk. Het Vrijheidspark spoort aan om nieuw ingerichte verblijfplekken in te richten in bestaand stedelijk gebied.

Ingezonden door Theun Temming, gemeente Winterswijk en Jan Eiting, Buroharro, landschapsarchitecten