Ga naar de navigatieKies een taalZoekenGa naar de contentGa naar de footer
Provincie Gelderland - Home
Contact

Ontwerpfase

Geen enkel groen schoolplein is hetzelfde. Het ontwerp van het groene schoolplein maakt natuurbeleving , spelen en leren mogelijk. In het ontwerp neem je de wensen en eisen mee van iedereen die te maken krijgt met het plein zoals leerkrachten, leerlingen, ouders en de buurt. Hoe pak je dat aan?
Ontwerpfase

In 3 stappen naar een ontwerp

In 3 stappen naar een ontwerp transcriptie

Hoe ontwerp je een groen schoolplein? Ervaringen van verschillende basisscholen. Maikel van Breukelen, directeur van basisschool de Sprenge in Vaassen staat aan de ontwerptafel en vertelt: "Toen we dus de subsidies rond hadden en aan de slag konden, hebben we met Willem gezeten: de ontwerper. Eigenlijk ontstond al snel het idee om te beginnen bij de kinderen. De ontwerper vult aan: "Toen zijn we gewoon met de kids aan de slag gegaan. En we hebben ons ook een beetje laten verrassen en verbazen." Een meisje rent vrolijk over het schoolplein, richting een plek met water. Ze zegt: "Dit is de brug." Ontwerper Willem Jakobs komt weer in beeld. "Met wat voor dingen de kinderen zelf wel niet komen... Ik bedoel zij zijn natuurlijk de échte experts, ik kom maar langs." Maikel van Breukelen: "Er zijn dus een heleboel ontwerpen uitgekomen. Die hebben we ook opgehangen in de school. En uiteindelijk hebben wij met de leerkrachten, met Willem en met een aantal vrijwilligers bekeken wat overeen komt. Maar liefst 90 procent van wat de kinderen hadden bedacht, moet straks in het definitieve ontwerp ook terug komen." Als een ander plein, een andere school dit wil aanleggen is het wel heel mooi om te kijken naar mogelijkheden. 15 00:00:53,040 --> 00:00:57,480 Kun je het water wat op het dak komt, ergens weer terug laten komen op je plein? 16 00:00:59,960 --> 00:01:04,760 We hebben kinderen ook maquettetjes laten maken, dus dingetjes laten bouwen. 17 00:01:04,920 --> 00:01:07,960 Dan valt er vaak wel heel veel af, want dan wordt het al iets ingewikkelder. 18 00:01:08,120 --> 00:01:10,440 Want als je het in het echt moet gaan maken, ja... 19 00:01:10,880 --> 00:01:13,640 Echte luchtbrug enzo, dat is wel ingewikkeld. 20 00:01:14,880 --> 00:01:18,640 We hebben wel gezocht naar heel basic materialen, zeg maar. 21 00:01:19,240 --> 00:01:21,160 Water en zand is het eigenlijk, hè? 22 00:01:21,960 --> 00:01:24,280 We hebben heel veel materialen hergebruikt. 23 00:01:25,040 --> 00:01:28,880 We hebben gekeken naar de omgeving en wat past daar dan bij? 24 00:01:29,360 --> 00:01:33,560 Tegels eruit en zand, en hopelijk gras straks daarvoor in de plaats. 25 00:01:34,040 --> 00:01:36,400 En zo is het opgepakt en gegaan. 2 00:00:08,720 --> 00:00:11,400 de ontwerper, en eigenlijk kwam al heel snel het idee van... 3 00:00:11,560 --> 00:00:13,560 we moeten beginnen bij de kinderen. 4 00:00:14,440 --> 00:00:16,640 Toen zijn we met de kids gewoon allemaal aan de slag gegaan... 5 00:00:16,880 --> 00:00:19,040 en ons ook een beetje laten verrassen en verbazen. 6 00:00:19,636 --> 00:00:20,960 Dit is de brug. 7 00:00:21,280 --> 00:00:23,440 Met wat voor dingen die kinderen zelf wel niet komen... 8 00:00:23,520 --> 00:00:26,120 zij zijn natuurlijk de echte experts, ik kom maar langs. 9 00:00:26,400 --> 00:00:29,760 Zijn dus een heleboel ontwerpen uitgekomen, die hebben we ook opgehangen in de school. 10 00:00:30,320 --> 00:00:33,080 en uiteindelijk hebben wij met de leerkrachten, met Willem... 11 00:00:33,440 --> 00:00:38,040 hebben we met een aantal vrijwilligers gekeken van wat komt nou overeen, maar 90 procent... 12 00:00:38,480 --> 00:00:41,600 van wat de kinderen hadden bedacht, hebben we van gedacht van dit moet straks... 13 00:00:42,200 --> 00:00:44,320 in dat definitieve ontwerp ook terug komen. 14 00:00:47,520 --> 00:00:52,680 Als een ander plein, een andere school dit wil aanleggen is het wel heel mooi om te kijken naar mogelijkheden. 15 00:00:53,040 --> 00:00:57,480 Kun je het water wat op het dak komt, ergens weer terug laten komen op je plein? 16 00:00:59,960 --> 00:01:04,760 We hebben kinderen ook maquettetjes laten maken, dus dingetjes laten bouwen. 17 00:01:04,920 --> 00:01:07,960 Dan valt er vaak wel heel veel af, want dan wordt het al iets ingewikkelder. 18 00:01:08,120 --> 00:01:10,440 Want als je het in het echt moet gaan maken, ja... 19 00:01:10,880 --> 00:01:13,640 Echte luchtbrug enzo, dat is wel ingewikkeld. 20 00:01:14,880 --> 00:01:18,640 We hebben wel gezocht naar heel basic materialen, zeg maar. 21 00:01:19,240 --> 00:01:21,160 Water en zand is het eigenlijk, hè? 22 00:01:21,960 --> 00:01:24,280 We hebben heel veel materialen hergebruikt. 23 00:01:25,040 --> 00:01:28,880 We hebben gekeken naar de omgeving en wat past daar dan bij? 24 00:01:29,360 --> 00:01:33,560 Tegels eruit en zand, en hopelijk gras straks daarvoor in de plaats. 25 00:01:34,040 --> 00:01:36,400 En zo is het opgepakt en gegaan.

Stap 2

Daarbij helpen de uitgangspunten die je als werkgroep hebt vastgesteld in de startfase en het beschikbare budget om prioriteiten te stellen. 
In dit onderdeel krijg je tips over 3 onderdelen:

  1. Om van een idee te komen tot schetsontwerp, met input van: leerlingen, leerkrachten, ouders en de buurt, gemeenten, praktische zaken
  2. Een ontwerper zoeken
  3. Van schetsontwerp naar definitief ontwerp

Stap 1: van idee naar schetsontwerp

Kinderen zullen enthousiast zijn en boordevol ideeën zitten over hoe het nieuwe, groene schoolplein eruit moet komen te zien. Betrek hen al zo vroeg mogelijk. Zo kom je erachter wat hun wensen zijn, hoe ze spelen en hoe ze met elkaar om gaan. Zo sluit het ontwerp van het groene schoolplein zo goed mogelijk aan op hun behoeften.

Tips:

  • Vraag kinderen wat ze het liefste doen op het plein. Als er nu op het plein fanatiek gevoetbald wordt of met fietsjes wordt geracet, geef daarvoor ook plek op het nieuwe plein. Het gedrag blijf dan mogelijk, maar de plek wordt anders ingericht.
  • Vraag naar gedrag (bijvoorbeeld klimmen), niet naar dingen (klimrek).
  • Het document Werkvormen Kinderparticipatie van Jantje Beton helpt je om in spelvorm met de kinderen te dromen en na te denken over hoe ze graag willen spelen op het nieuwe plein. Kinderen zijn vaak erg fantasievol, maar weinig realistisch. Probeer dit in de beginfase los te laten, zo kan je het meeste leren van hoe zij hun beleefwereld ervaren.
  • In het document van Gezonde Schoolpleinen vind je tips die je helpen om naar de ideeën van de kinderen te luisteren. En lees je over de valkuilen.

Je wilt een plein creëren wat past bij de school en waar leerkrachten enthousiast over zijn.  Zij zullen dan vaker en met meer plezier gebruik van het plein maken. Daarom is het belangrijk om leerkrachten vanaf het begin mee laten denken over de inrichting en het gebruik van het schoolplein.

Verken in een brainstormsessie met het leerkrachten wat hun motivaties, dromen en randvoorwaarden zijn m.b.t. het groene schoolplein. Bespreek ook waar ze moeilijkheden verwachten.

Sta met het leerkrachtenteam stil bij de onderwijsvisie van de school en hoe jullie die willen uitdragen op het plein. Staat  jouw school voor onderzoekend leren? Zorg dan dat er voldoende losse, manipuleerbare materialen zijn, zoals stenen en zand bij een waterpomp.  Droom met elkaar over hoe je het plein allemaal zou kunnen gebruiken. Maak ook een lijstje met praktische voorwaarden waar het plein aan moet voldoen voor het gebruik in lessen, pauzes en na schooltijd.  Vind je het hinderlijk als bijvoorbeeld een buitenlokaal of moestuin direct aan het raam van een klas grenst? Dit kan kinderen binnen afleiden. Kun je als leerkracht voldoende overzicht houden in de pauze?

De brochure Educatieve waarde van een groen en gezond schoolplein kan helpen om leerdoelen te koppelen aan ideeën voor een groen schoolplein.

Betrek de gemeente zo vroeg mogelijk in jullie vergroening. De gemeente is vaak eigenaar van de grond en daardoor verantwoordelijk voor wat er met de grond gebeurt. Vraag bij je eigen gemeente na hoe je met de juiste persoon in contact kan worden gebracht.

Een andere reden om de gemeente al vroeg te betrekken, is dat de gemeente wellicht jullie kan helpen bij de vergroening van het plein.  Enkele voorbeelden:

  • Subsidie geven. Dit kunnen subsidies zijn op thema’s zoals biodiversiteit, klimaatadaptatie, beweging, jeugd of sociale cohesie. Verken de mogelijkheden met je contactpersoon/wijkregisseur.
  • Materialen bieden, zoals snoeihout of boomstammen & grond
  • Een rol spelen bij het beheren en onderhouden van het plein wanneer deze openbaar is of wordt gemaakt. Het plein biedt dan een buurtfunctie.
  • Groenstroken van de gemeente betrekken bij het plein. Een strook met struiken en bomen biedt een mooie aanvulling op het plein.

 

Betrek de gemeente zo vroeg mogelijk in jullie vergroening. De gemeente is vaak eigenaar van de grond en daardoor verantwoordelijk voor wat er met de grond gebeurt. Vraag bij je eigen gemeente na hoe je met de juiste persoon in contact kan worden gebracht.

Een andere reden om de gemeente al vroeg te betrekken, is dat de gemeente wellicht jullie kan helpen bij de vergroening van het plein.  Enkele voorbeelden:

  • Subsidie geven. Dit kunnen subsidies zijn op thema’s zoals biodiversiteit, klimaatadaptatie, beweging, jeugd of sociale cohesie. Verken de mogelijkheden met je contactpersoon/wijkregisseur.
  • Materialen bieden, zoals snoeihout of boomstammen & grond
  • Een rol spelen bij het beheren en onderhouden van het plein wanneer deze openbaar is of wordt gemaakt. Het plein biedt dan een buurtfunctie.
  • Groenstroken van de gemeente betrekken bij het plein. Een strook met struiken en bomen biedt een mooie aanvulling op het plein.

Naast spelen en leren in het groen heb je natuurlijk ook met allerlei praktische zaken op het plein te maken zoals wanneer wordt het plein gebruikt, hoeveel fietsenstallen en opslag voor speelmateriaal en gereedschap heb je nodig. Wat zijn de routes voor halen en brengen op het plein. Is er een afscheiding nodig? Hoe moet dat eruit zien? Met de handige checklist van gezonde schoolpleinen breng je ook deze praktische wensen en eisen in beeld. 

Links

Stap 2: een ontwerper zoeken

In de meeste gevallen zal je een professionele ontwerper en hovenier nodig hebben om te komen tot een geslaagd groen schoolplein. Voordat je een ontwerper zoekt is het verstandig om eerst de kernpunten voor jouw ideale groene schoolplein en je programma van eisen met je werkgroep vast te stellen.

Het is zeker een meerwaarde als de ontwerper en hovenier ervaring hebben met het vormgeven en realiseren van groene schoolpleinen of groene speelplaatsen. Dit kun je goed terugzien in het fysieke resultaat. Ook kunnen ontwerpers en hoveniers met relevante kennis en ervaring beter meedenken, bijvoorbeeld over veiligheidskeuringen, speeldruk, mate van onderhoud en de inzet van kinderen bij de realisatie en het beheer.

  • Via de website van Springzaad  kun je in speelnatuur gespecialiseerde ontwerpers& hoveniers vinden in jouw regio.  Een ontwerpbureau kun je ook vinden via de Nederlandse vereniging voor tuin- en landschapsarchitectuur (NVTL).
  • Vraag bij scholen wiens groene schoolplein je aanspreekt met wie zij hebben samengewerkt en hoe dat is bevallen.
  • Doe een uitvraag bij ouders van de school
  • Vraag bij je lokale NME-centrum of gemeente afdeling groen voor aanbevelingen
  • Kies een paar bedrijven en vraag hen om referentieprojecten om een beeld te krijgen van zijn/haar werkwijze en vaardigheden. Vraag offertes op zodat je goed vergelijkingsmateriaal hebt.  Meer tips vind je in de brochure:  ‘Een ontwerper selecteren’.

Sommige bedrijven bieden zowel ontwerp als aanleg aan. In andere gevallen kies je eerst een ontwerper en zodra het ontwerp klaar is voor de aanleg een (lokale) hovenier/aannemer. Lees meer over een hovenier inschakelen op de pagina's Natuurlijk & duurzaam ontwerpen en Aanleg

Meer informatie

Stap 3: van schetsontwerp naar definitief ontwerp

Alle wensen en eisen zijn geïnventariseerd. Vervolgens is het belangrijk om prioriteiten te stellen want waarschijnlijk kan niet alles (in één keer) gerealiseerd worden binnen het budget wat je hebt. Ook moet het ontwerp passen bij de ambities van de school voor beheer en onderhoud. Een moestuin of grasveld vraagt meer en vaker werk. Een groen schoolplein kan relatief onderhoudsarm zijn, maar daar moet je bij het ontwerp al over nadenken. 

De ontwerper helpt je om de verschillende wensen en randvoorwaarden te vertalen naar een realiseerbaar ontwerp passend bij jullie school, locatie en budget. Dit gebeurt in een aantal fasen, van schetsontwerp tot definitief ontwerp.

Zodra de eerste versie van het ontwerp gereed is, is het belangrijk om deze te toetsen bij leerlingen, leerkrachten, ouders, de buurt en andere belanghebbenden. Organiseer bijeenkomsten waarin je ruimte geeft voor feedback. Zo komen jullie samen tot een groen plein dat past bij jullie school.

De ontwerper kan ook zelf aan de slag gaan met de kinderen. Niet alleen om nog beter te begrijpen wat de wensen en behoeften van de leerlingen zijn, maar ook om de leerlingen echt mee te laten ontwerpen aan (een stukje van) het plein. Je kunt de leerlingen een bepaald onderdeel laten bedenken, of vrij laten met een droomontwerp voor het hele plein. Je kunt hiervoor werkvormen gebruiken als tekenen, knutselen, maquettebouw.  In het document hieronder vind je ook enkele voorbeelden.

Tip: Heb je alle belanghebbenden nog in beeld? Vergeet niet ook de mensen die niet dagelijks van het plein gebruik maken te informeren en om feedback te vragen. Zoals bijvoorbeeld:

  • De schoonmaker of de conciërge. Voor hem of haar kan het nieuwe plein praktische veranderingen en bezwaren meebrengen. Is er bijvoorbeeld angst voor een vieze school door de hoeveelheid modder/vuil wat mee naar binnen komt? Informeer bij andere scholen met groene schoolpleinen hoe zij hiermee omgaan. 
  • Maak je gebruik van een subsidieregeling of een fonds? Voldoet het ontwerp nog steeds aan de gestelde eisen van de financier?

Meer informatie

Overzicht met stappen uit het stappenplan
Kies hieronder voor de volgende stap, of ga terug naar de vorige stap.
Stap 1: startfaseStap 2: ontwerpfaseStap 3: duurzaam ontwerpenStap 4: fondsenwervingStap 5: aanleggenStap 6: buiten lesgevenStap 7: moestuinierenStap 8: beheer en onderhoud
Logo provincie Gelderland
Accessibility logo