Ontwerpfase
Stap 1: van idee naar schetsontwerp
Input van leerlingen
Kinderen zullen enthousiast zijn en boordevol ideeën zitten over hoe het nieuwe, groene schoolplein eruit moet komen te zien. Betrek hen al zo vroeg mogelijk. Zo kom je erachter wat hun wensen zijn, hoe ze spelen en hoe ze met elkaar om gaan. Zo sluit het ontwerp van het groene schoolplein zo goed mogelijk aan op hun behoeften.
Tips:
- Vraag kinderen wat ze het liefste doen op het plein. Als er nu op het plein fanatiek gevoetbald wordt of met fietsjes wordt geracet, geef daarvoor ook plek op het nieuwe plein. Het gedrag blijf dan mogelijk, maar de plek wordt anders ingericht.
- Vraag naar gedrag (bijvoorbeeld klimmen), niet naar dingen (klimrek).
- Het document Werkvormen Kinderparticipatie van Jantje Beton helpt je om in spelvorm met de kinderen te dromen en na te denken over hoe ze graag willen spelen op het nieuwe plein. Kinderen zijn vaak erg fantasievol, maar weinig realistisch. Probeer dit in de beginfase los te laten, zo kan je het meeste leren van hoe zij hun beleefwereld ervaren.
- In het document van Gezonde Schoolpleinen vind je tips die je helpen om naar de ideeën van de kinderen te luisteren. En lees je over de valkuilen.
Input van leerkrachten
Je wilt een plein creëren wat past bij de school en waar leerkrachten enthousiast over zijn. Zij zullen dan vaker en met meer plezier gebruik van het plein maken. Daarom is het belangrijk om leerkrachten vanaf het begin mee laten denken over de inrichting en het gebruik van het schoolplein.
Verken in een brainstormsessie met het leerkrachten wat hun motivaties, dromen en randvoorwaarden zijn m.b.t. het groene schoolplein. Bespreek ook waar ze moeilijkheden verwachten.
Sta met het leerkrachtenteam stil bij de onderwijsvisie van de school en hoe jullie die willen uitdragen op het plein. Staat jouw school voor onderzoekend leren? Zorg dan dat er voldoende losse, manipuleerbare materialen zijn, zoals stenen en zand bij een waterpomp. Droom met elkaar over hoe je het plein allemaal zou kunnen gebruiken. Maak ook een lijstje met praktische voorwaarden waar het plein aan moet voldoen voor het gebruik in lessen, pauzes en na schooltijd. Vind je het hinderlijk als bijvoorbeeld een buitenlokaal of moestuin direct aan het raam van een klas grenst? Dit kan kinderen binnen afleiden. Kun je als leerkracht voldoende overzicht houden in de pauze?
De brochure Educatieve waarde van een groen en gezond schoolplein kan helpen om leerdoelen te koppelen aan ideeën voor een groen schoolplein.
Input van ouders en de buurt
Betrek de gemeente zo vroeg mogelijk in jullie vergroening. De gemeente is vaak eigenaar van de grond en daardoor verantwoordelijk voor wat er met de grond gebeurt. Vraag bij je eigen gemeente na hoe je met de juiste persoon in contact kan worden gebracht.
Een andere reden om de gemeente al vroeg te betrekken, is dat de gemeente wellicht jullie kan helpen bij de vergroening van het plein. Enkele voorbeelden:
- Subsidie geven. Dit kunnen subsidies zijn op thema’s zoals biodiversiteit, klimaatadaptatie, beweging, jeugd of sociale cohesie. Verken de mogelijkheden met je contactpersoon/wijkregisseur.
- Materialen bieden, zoals snoeihout of boomstammen & grond
- Een rol spelen bij het beheren en onderhouden van het plein wanneer deze openbaar is of wordt gemaakt. Het plein biedt dan een buurtfunctie.
- Groenstroken van de gemeente betrekken bij het plein. Een strook met struiken en bomen biedt een mooie aanvulling op het plein.
Input van de gemeente
Betrek de gemeente zo vroeg mogelijk in jullie vergroening. De gemeente is vaak eigenaar van de grond en daardoor verantwoordelijk voor wat er met de grond gebeurt. Vraag bij je eigen gemeente na hoe je met de juiste persoon in contact kan worden gebracht.
Een andere reden om de gemeente al vroeg te betrekken, is dat de gemeente wellicht jullie kan helpen bij de vergroening van het plein. Enkele voorbeelden:
- Subsidie geven. Dit kunnen subsidies zijn op thema’s zoals biodiversiteit, klimaatadaptatie, beweging, jeugd of sociale cohesie. Verken de mogelijkheden met je contactpersoon/wijkregisseur.
- Materialen bieden, zoals snoeihout of boomstammen & grond
- Een rol spelen bij het beheren en onderhouden van het plein wanneer deze openbaar is of wordt gemaakt. Het plein biedt dan een buurtfunctie.
- Groenstroken van de gemeente betrekken bij het plein. Een strook met struiken en bomen biedt een mooie aanvulling op het plein.
Praktische zaken
Naast spelen en leren in het groen heb je natuurlijk ook met allerlei praktische zaken op het plein te maken zoals wanneer wordt het plein gebruikt, hoeveel fietsenstallen en opslag voor speelmateriaal en gereedschap heb je nodig. Wat zijn de routes voor halen en brengen op het plein. Is er een afscheiding nodig? Hoe moet dat eruit zien? Met de handige checklist van gezonde schoolpleinen breng je ook deze praktische wensen en eisen in beeld.
Links
Stap 2: een ontwerper zoeken
Stel de kernpunten vast
In de meeste gevallen zal je een professionele ontwerper en hovenier nodig hebben om te komen tot een geslaagd groen schoolplein. Voordat je een ontwerper zoekt is het verstandig om eerst de kernpunten voor jouw ideale groene schoolplein en je programma van eisen met je werkgroep vast te stellen.
Ervaring is een meerwaarde
Het is zeker een meerwaarde als de ontwerper en hovenier ervaring hebben met het vormgeven en realiseren van groene schoolpleinen of groene speelplaatsen. Dit kun je goed terugzien in het fysieke resultaat. Ook kunnen ontwerpers en hoveniers met relevante kennis en ervaring beter meedenken, bijvoorbeeld over veiligheidskeuringen, speeldruk, mate van onderhoud en de inzet van kinderen bij de realisatie en het beheer.
Tips om een ontwerper te vinden:
- Via de website van Springzaad kun je in speelnatuur gespecialiseerde ontwerpers& hoveniers vinden in jouw regio. Een ontwerpbureau kun je ook vinden via de Nederlandse vereniging voor tuin- en landschapsarchitectuur (NVTL).
- Vraag bij scholen wiens groene schoolplein je aanspreekt met wie zij hebben samengewerkt en hoe dat is bevallen.
- Doe een uitvraag bij ouders van de school
- Vraag bij je lokale NME-centrum of gemeente afdeling groen voor aanbevelingen
- Kies een paar bedrijven en vraag hen om referentieprojecten om een beeld te krijgen van zijn/haar werkwijze en vaardigheden. Vraag offertes op zodat je goed vergelijkingsmateriaal hebt. Meer tips vind je in de brochure: ‘Een ontwerper selecteren’.
Sommige bedrijven bieden zowel ontwerp als aanleg aan. In andere gevallen kies je eerst een ontwerper en zodra het ontwerp klaar is voor de aanleg een (lokale) hovenier/aannemer. Lees meer over een hovenier inschakelen op de pagina's Natuurlijk & duurzaam ontwerpen en Aanleg
Meer informatie
Stap 3: van schetsontwerp naar definitief ontwerp
Stel prioriteiten
Alle wensen en eisen zijn geïnventariseerd. Vervolgens is het belangrijk om prioriteiten te stellen want waarschijnlijk kan niet alles (in één keer) gerealiseerd worden binnen het budget wat je hebt. Ook moet het ontwerp passen bij de ambities van de school voor beheer en onderhoud. Een moestuin of grasveld vraagt meer en vaker werk. Een groen schoolplein kan relatief onderhoudsarm zijn, maar daar moet je bij het ontwerp al over nadenken.
Toets je ontwerp
De ontwerper helpt je om de verschillende wensen en randvoorwaarden te vertalen naar een realiseerbaar ontwerp passend bij jullie school, locatie en budget. Dit gebeurt in een aantal fasen, van schetsontwerp tot definitief ontwerp.
Zodra de eerste versie van het ontwerp gereed is, is het belangrijk om deze te toetsen bij leerlingen, leerkrachten, ouders, de buurt en andere belanghebbenden. Organiseer bijeenkomsten waarin je ruimte geeft voor feedback. Zo komen jullie samen tot een groen plein dat past bij jullie school.
Betrek de kinderen bij het ontwerp
De ontwerper kan ook zelf aan de slag gaan met de kinderen. Niet alleen om nog beter te begrijpen wat de wensen en behoeften van de leerlingen zijn, maar ook om de leerlingen echt mee te laten ontwerpen aan (een stukje van) het plein. Je kunt de leerlingen een bepaald onderdeel laten bedenken, of vrij laten met een droomontwerp voor het hele plein. Je kunt hiervoor werkvormen gebruiken als tekenen, knutselen, maquettebouw. In het document hieronder vind je ook enkele voorbeelden.
Informeer en vraag feedback
Tip: Heb je alle belanghebbenden nog in beeld? Vergeet niet ook de mensen die niet dagelijks van het plein gebruik maken te informeren en om feedback te vragen. Zoals bijvoorbeeld:
- De schoonmaker of de conciërge. Voor hem of haar kan het nieuwe plein praktische veranderingen en bezwaren meebrengen. Is er bijvoorbeeld angst voor een vieze school door de hoeveelheid modder/vuil wat mee naar binnen komt? Informeer bij andere scholen met groene schoolpleinen hoe zij hiermee omgaan.
- Maak je gebruik van een subsidieregeling of een fonds? Voldoet het ontwerp nog steeds aan de gestelde eisen van de financier?
